Chờ tín hiệu mới từ Bali

Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á  (ASEAN) với 10 thành viên và Trung Quốc dự kiến hoàn tất những nguyên tắc chỉ đạo thực hiện Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC) trong năm nay. Tổng Thư ký ASEAN đã nói như vậy hôm chủ nhật vừa qua.

 

“Tôi có thể nhìn thấy có một quyết tâm mạnh mẽ từ cả hai phía và chúng ta sẽ nỗ lực hoàn thành nội dung này trong năm nay, tận dụng thời cơ năm tới là dịp kỷ niệm 10 năm khai sinh DOC” - Tổng Thư ký Surin Pitsuwan nói với hãng tin Kyodo trong một cuộc phỏng vấn. Ông nói thêm: “Không nghi ngờ gì nữa, chúng tôi tràn đầy hy vọng rằng chúng ta có thể đạt được thỏa thuận về ngôn ngữ mới, văn kiện mới và có thể chính thức đặt bút ký vào năm tới tại Campuchia”.

Cuộc phỏng vấn diễn ra bên lề một loạt hội nghị và những cuộc gặp liên quan chính thức bắt đầu ngày 19-7 và kéo dài đến hết ngày 24-7 ở khu nghỉ mát Nusa Dua trên đảo Bali của Indonesia. Theo ông Surin, ASEAN và Trung Quốc đã đạt được “nhận thức về tính chất cấp bách chung” mà họ có thể và sẽ giải quyết những khác biệt về biển Đông một cách hòa bình. Tổng Thư ký ASEAN nói đây là khoảnh khắc quyết định để gửi tín hiệu của họ đến với thế giới. Ông cho rằng “chúng ta có trách nhiệm xua tan sự lo lắng bởi Đông Nam Á hiện quá quan trọng và thiết yếu đối với cộng đồng thế giới - sự lành mạnh về kinh tế, hòa bình và an ninh.

Trung Quốc và các đối tác đối thoại với ASEAN khác sẽ tham dự Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) vào ngày 23-7 để thảo luận những vấn đề an ninh khu vực, bao gồm những đòi hỏi gây tranh cãi đối với quần đảo Trường Sa ở biển Đông giữa một số nước ASEAN và Trung Quốc. Theo Kyodo, ASEAN và Trung Quốc đã đồng ý về DOC năm 2002 nhằm bảo đảm giải quyết hòa bình những tranh cãi trong các đường biển chiến lược nhưng họ cần xây dựng một Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC) có sự ràng buộc về mặt pháp lý. Tuy nhiên, Trung Quốc miễn cưỡng ký kết một thỏa thuận có tính ràng buộc như vậy.

Theo các nguồn tin ngoại giao ASEAN, Indonesia đã đề xuất những nguyên tắc chỉ đạo thực hiện sự hợp tác giữa các nước láng giềng Đông Nam Á và Trung Quốc, trong một nỗ lực rõ ràng là để làm dịu căng thẳng, bằng cách đề nghị đưa vào nhiều đoạn văn chi tiết hơn so với bản dự thảo đang được ASEAN và Trung Quốc thảo luận. Những nguyên tắc chỉ đạo dự kiến sẽ được thảo luận trong cuộc gặp của các quan chức cao cấp ASEAN - Trung Quốc ngày 20-7, một ngày trước khi diễn ra Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN - Trung Quốc ở Bali.

Các nguồn tin nói rằng dưới các nguyên tắc chỉ đạo, hai bên có thể tìm hiểu hoặc hứa hẹn các hoạt động hợp tác như bảo vệ môi trường, tìm kiếm cứu hộ và chống tội phạm xuyên quốc gia trên cơ sở tự nguyện và theo cách tiếp cận từng bước. Với những hoạt động hợp tác như vậy, hy vọng có thể xây dựng sự tin cậy và hiểu biết lẫn nhau, làm dịu căng thẳng và thái độ của Trung Quốc có thể mềm mỏng hơn.