Chơi dao bị đứt tay

Là một thành viên của NATO, Thổ Nhĩ Kỳ đặt bút ký thỏa thuận cùng đánh IS song vẫn dửng dưng nhìn dòng người thông qua nước này đến Syria gia nhập IS với mong muốn Tổng thống Syria Bashar al-Assad bị lật đổ.

“IS và Thổ Nhĩ Kỳ đã trải qua gần 2 năm chiến tranh lạnh. Họ tránh đụng độ bởi biết chắc giao chiến sẽ khiến cả 2 bên bị hủy diệt” - ông Soner Cagaptay, Giám đốc Chương trình Nghiên cứu Thổ Nhĩ Kỳ của Viện Washington (Mỹ), nhận định với tạp chí TIME.

Nhưng chiến tranh lạnh đã hết! Ngày 24-7, lần đầu tiên Thổ Nhĩ Kỳ không kích các mục tiêu của IS tại Syria, đồng thời cho phép liên quân quốc tế chống IS sử dụng các căn cứ không quân của mình. Song song đó, chiến dịch toàn quốc truy quét những người bị cáo buộc là ủng hộ IS và các thành viên của Đảng Công nhân người Kurd (PKK).

Binh lính Thổ Nhĩ Kỳ tuần tra gần biên giới với Syria Ảnh: AP

Nguyên nhân trực tiếp cho “sự biến chuyển quan trọng” này là vụ đánh bom đẫm máu nghi do IS thực hiện ở thị trấn Suruc, gần biên giới Syria hồi đầu tuần, khiến 32 người chết. Thêm vào đó là làn sóng bạo lực ngày càng tăng ở biên giới Thổ Nhĩ Kỳ lẫn trong nước, nhất là tại các khu vực có đông người Kurd sinh sống ở phía Đông Nam. Chỉ trong tuần này, đã có 2 vụ người Kurd tấn công làm 2 cảnh sát thiệt mạng và 9 cảnh sát bị thương.

Ông Ege Seckin, chuyên gia tại IHS Country Risk, phân tích trên đài CNN (Mỹ) rằng Thổ Nhĩ Kỳ đang muốn củng cố ảnh hưởng ở Syria vì lo ngại thỏa thuận hạt nhân vừa đạt được sẽ cho phép Iran hỗ trợ ông Assad hiệu quả hơn.

Trong khi đó, theo nhiều nhà phân tích, PKK mới là mục tiêu số 1 của Ankara. Xung đột giữa 2 bên bắt đầu từ những năm 1980 xoay quanh việc người Kurd đòi quyền tự trị lớn hơn và đã giết chết hơn 40.000 người tính đến nay. Bản thân PKK bị Ankara và Washington liệt vào danh sách khủng bố.

Ông Redur Xelil, người phát ngôn của lực lượng người Kurd đang chiến đấu với IS ở miền Bắc Syria (YPG), nghi ngờ: “Nếu Thổ Nhĩ Kỳ thực lòng muốn đánh IS, họ đã hành động ngay từ khi liên quân quốc tế được thành lập”.

Nghi ngờ này được chứng thực khi ngày 25-7, Thổ Nhĩ Kỳ xác nhận ngoài IS, họ ném bom luôn các trại của PKK tại miền Bắc Iraq. Cùng ngày, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan xác nhận với Tổng thống Mỹ Barack Obama rằng PKK là trọng điểm tấn công.

Báo Anh The Guardian chỉ rõ lâu nay Ankara chơi trò 2 mặt với PKK. Mặc dù đàm phán hòa bình với thủ lĩnh PKK Abdullah Ocalan, đang bị cầm tù, từ năm 2012 nhưng Thổ Nhĩ Kỳ vẫn tìm cách đẩy PKK và IS vào thế tiêu diệt lẫn nhau.

Nhiều người Kurd cáo buộc Tổng thống Erdogan và đảng AK cầm quyền chống lưng cho IS đánh chiến binh người Kurd ở Syria. Theo Guardian, Thổ Nhĩ Kỳ sợ người Kurd có thể giành chiến thắng ở cả Iraq và Syria, từ đó thúc đẩy người Kurd ở Thổ Nhĩ Kỳ - chiếm 20% dân số nước này - đòi quyền tự trị đến cùng.

Giờ đây, sau vụ tấn công ở Suruc, Ankara e ngại PKK và IS tử chiến ngay trên đất Thổ Nhĩ Kỳ và có lẽ vì vậy mà họ phải ra tay. Tuy nhiên, tham vọng “một mũi tên trúng 2 con chim” có thể khiến Thổ Nhĩ Kỳ phải trả giá, đài BBC (Anh) cảnh báo.

PKK không chỉ được người Kurd ở Thổ Nhĩ Kỳ và Syria ủng hộ nhiệt thành mà Đảng Dân chủ Nhân dân (HDP), có quan hệ gần gũi với PKK, còn vừa giành được 13% số phiếu trong cuộc tổng tuyển cử tháng 6 qua.

Trong khi đó, sự nguy hiểm của IS không cần phải tranh cãi. “Dù đã tấn công IS nhưng Ankara sẽ tránh bị lún sâu vào cuộc chiến. Với ngành du lịch phát triển, Thổ Nhĩ Kỳ chắc chắn không muốn chứng kiến một vụ thảm sát du khách như đã xảy ra với Tunisia gần đây” - kênh Sky News (Anh) dự đoán.