CÒN ĐÂU KIÊU HÃNH BOEING 737 MAX (*): Những tiết lộ gây sốc

Theo các kết quả điều tra ban đầu, phần mềm chống chết máy tự động mới có tên là "Hệ thống tăng cường tính năng điều khiển" (MCAS) rất có thể là nguyên nhân gây ra 2 vụ rơi máy bay Boeing 737 Max 8 của hãng Lion Air (Indonesia) và Ethiopian Airlines lần lượt vào các ngày 29-10-2018 và 10-3-2019, khiến tổng cộng 346 người thiệt mạng.

Sai phạm nghiêm trọng

Các thông tin được tiết lộ, cho biết khi Boeing tăng tốc vào năm 2015 để bắt kịp đối thủ Airbus, Cơ quan Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) đã thúc ép các kỹ sư của họ trao thêm ủy quyền để Boeing tự đánh giá an toàn bay của dòng 737 Max và phê duyệt báo cáo một cách nhanh chóng. Tuy nhiên, báo cáo mà Boeing gửi cho FAA có "nhiều sai phạm nghiêm trọng" liên quan đến MCAS.

Máy bay Boeing 737 Max 8 tại cơ sở sản xuất máy bay Boeing ở TP Renton, bang Washington - Mỹ Ảnh: REUTERS

Dòng 737 Max được trang bị động cơ CFM LEAP-1B có kích thước lớn hơn, buộc Boeing phải lắp chúng ở vị trí cao hơn so với dòng 737 "thế hệ tiếp theo" (737NG) trước đó, bởi nếu để động cơ quá gần mặt đất, chúng có thể hút các mảnh vỡ trong lúc máy bay chạy. Thiết kế này làm thay đổi trọng tâm máy bay, khiến phần mũi có nguy cơ bị chếch lên trong quá trình bay. Do đó, MCAS đã được phát triển để tự động hạ mũi máy bay xuống, đề phòng rủi ro máy bay chết máy do mũi chếch lên quá cao.

Một trong những sai phạm nghiêm trọng trong bản phân tích an toàn mà Boeing gửi cho FAA là "báo cáo không đúng sự thật về khả năng của MCAS" - vốn được thiết kế để xoay cánh đuôi ngang nhằm hạ mũi máy bay xuống. Trong báo cáo ban đầu, Boeing khẳng định MCAS chỉ có thể xoay cánh đuôi ngang di chuyển lên xuống tối đa 0,6 độ, giúp hạ mũi máy bay xuống trong giới hạn 5 độ. Tuy nhiên, trên thực tế, MCAS có khả năng xoay cánh đuôi ngang di chuyển lên xuống tối đa 2,5 độ.

Trong nhiều năm trở lại đây, viện lý do thiếu ngân sách và nhân lực, FAA liên tục trao thêm thẩm quyền cho Boeing. Cụ thể, Boeing được FAA cho phép tự tiến hành ngày càng nhiều hoạt động đánh giá an toàn bay đối với sản phẩm của họ, còn FAA chỉ thực hiện những hoạt động mà họ cho là quan trọng hơn. Thế nhưng, nhiều chuyên gia kỹ thuật của FAA tiết lộ trong quá trình đánh giá 737 Max, họ bị quản lý hối thúc bởi dự án 737 Max đã chậm tiến độ 9 tháng so với đối thủ A320 Neo của Airbus. Với Boeing, không có gì quan trọng hơn thời gian.

Một cựu kỹ sư an toàn của FAA, người tham gia trực tiếp quá trình đánh giá 737 Max, nói rằng khi quá trình đánh giá chỉ mới hoàn thành 50%, các kỹ sư bị cấp trên yêu cầu đánh giá lại những hoạt động để trao quyền cho Boeing. "Chúng tôi liên tục chịu sức ép về việc đánh giá lại quyết định ban đầu của mình. Thậm chí, lúc chúng tôi đánh giá lại, cấp trên vẫn liên tục bàn bạc về việc trao thêm thẩm quyền cho Boeing. Các quan chức quản lý của FAA mới là người có quyền quyết định cuối cùng về việc trao thẩm quyền, không phải nhân viên kỹ thuật" - kỹ sư này tiết lộ.

Cũng theo cựu kỹ sư, ngay cả những phân tích an toàn do phía Boeing cung cấp cũng không được FAA xem xét "một cách toàn diện và phù hợp", do thời gian hạn hẹp.

Học lái 737 Max bằng...iPad

Mặc dù từ chối bình luận về những thông tin trên, FAA đề cập đến những tuyên bố trước đó. FAA từng khẳng định Boeing 737 Max được chứng nhận đạt tiêu chuẩn bay theo đúng quy trình.

Tương tự, Boeing khẳng định 737 Max, cũng như phần mềm MCAS, được chứng nhận đạt tiêu chuẩn an toàn sau khi trải qua mọi quy trình và đáp ứng mọi yêu cầu FAA đề ra. Trước đó, vào ngày 11-3, Boeing tuyên bố sẽ cập nhật phần mềm cho 737 Max 8, vài giờ sau khi FAA thông báo sẽ yêu cầu Boeing "thay đổi thiết kế" của máy bay này trước hạn chót tháng 4-2019.

Chưa hết, 2 vụ tai nạn cướp đi sinh mạng của tổng cộng 346 người trong vòng chưa đầy 5 tháng còn làm dấy lên những lo ngại liên quan đến quá trình huấn luyện phi công lái dòng máy bay mới này.

Một phụ nữ khóc cạnh quan tài tại lễ chôn cất các nạn nhân trong vụ tai nạn máy bay Boeing 737 Max 8 ở Ethiopia Ảnh: REUTERS

Các nhà điều tra khẳng định việc phi công không được huấn luyện kỹ lưỡng cũng có thể là một nguyên dẫn đến tai nạn và họ càng có cơ sở để tin vào nghi vấn này, Bởi theo tờ The New York Times, phi công ở Mỹ không được thực hành lái Boeing 737 Max trong buồng lái mô phỏng. Chính Boeing và FAA cho rằng điều đó "không cần thiết", bởi lẽ phi công đã có kinh nghiệm lái Boeing. Nhiều phi công ở Mỹ cũng không được hướng dẫn chi tiết về việc sử dụng những tính năng mới trên 737 Max, kể cả phần mềm chống chết máy MCAS, thậm chí họ học lái dòng máy bay mới này trên... iPad.

Mặc dù các hộp đen thu được trong vụ tai nạn máy bay ở Ethiopia đang được phân tích, người phát ngôn Bộ Giao thông Vận tải Ethiopia, ông Muse Yiheyis, vào ngày 17-3 tiết lộ kết quả phân tích ban đầu cho thấy "những điểm tương đồng rõ ràng" giữa vụ tai nạn này với vụ tai nạn của hãng Lion Air. 

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 16-3