Cuộc hành trình 200 năm của quả tim Louis XVII

 Tuy nhiên, những sự kiện trọng đại đó vẫn không làm lu mờ được một số phận khác, cũng đầy bi kịch. Đó là số phận của ông hoàng Louis XVII, người sẽ kế vị ngai vàng của dòng họ Bourbon mà cái chết sau hơn 200 năm mới được xác định một cách rõ ràng

Nói đến một cuộc cách mạng, người ta thường dùng chữ “dòng thác”, bởi vì nó thường cuốn trôi đi bao nhiêu số phận con người. Cuộc cách mạng tư sản Pháp đã phục hồi nền dân chủ, đồng thời cũng làm tiêu tan nhiều giá trị vật chất và tinh thần. Sau những nỗ lực cứu vãn tình thế, ngày 20-4-1792, vua Louis XVI tuyên chiến với nước Áo, nhưng một cuộc nổi dậy gần 4 tháng sau đó đã lật đổ ông hoàn toàn và đưa ông lên đoạn đầu đài vào ngày 21-1-1793. Chịu chung số phận với nhà vua là hoàng hậu Marie Antoinette, bị chém đầu ngày 16-10-1793 và cậu con trai Louis XVII, bị giam vào nhà ngục Temple rồi “mất tích” vĩnh viễn năm 1795.

Trong khi cái chết của vua Louis XVI và bà hoàng Marie Antoinette là những sự kiện được công nhận rộng rãi thì số phận cậu con trai của họ là một điều bí ẩn kéo dài. Người ta đưa ra giả thuyết là ông hoàng Louis XVII mới mười tuổi (1785-1795) đã đào thoát khỏi nhà ngục Temple, nhiều người thấy ông chạy trên đường bộ, giong thuyền trên biển cả, tìm được dấu vết ông ở Thụy Sĩ, Argentine, kể cả đảo Seychelles! Chưa hết, trên đất Mỹ, giữa vùng Đại Hồ, một người tên Eleazar Williams còn tự nhận mình chính là hoàng thái tử nước Pháp? Còn tại vùng Green Bay, bang Wisconsin, người ta đặt hẳn tên một con đường là “Lost Dauphin Street” (Con đường hoàng tử thất tung). Chính vì sự mất tích của Louis XVII quá mơ hồ mà vào thời đó, nhiều người coi ông như là “ông vua mai danh ẩn tích” đang ở trong bóng tối chờ một ngày quay lại ngai vàng, phục hồi thời đại hoàng kim đã bị cơn lốc cách mạng cuốn phăng đi.

Điều đáng tiếc là sự thật lịch sử không phải là huyền thoại. Sự mất tích bí ẩn của người thừa kế ngay vàng nước Pháp trong lúc những biến động lịch sử đang diễn ra vô cùng gay gắt và tàn bạo trên chính trường nước Pháp đã khiến cho nhiều người nghĩ ngay đến một cái chết bí ẩn. Năm 1816, ngay giữa Viện công khanh, văn hào Chateaubriand đã nêu lên một câu hỏi gay gắt về số phận Louis XVII và kết thúc bằng câu: “... ông ta đã đứng lên và đòi hỏi ở quý ông một nấm mồ”. Đến lúc đó, vẫn chưa có một kết luận dứt khoát về sự mất tích của ông hoàng, nhưng cũng vì thế mà sự hoang mang của công chúng ngày một tăng cao. Phải chăng ông ta đã chết từ năm 1795, ở nhà ngục nằm trong phạm vi tòa hành chánh quận 3, thủ đô Paris ngày nay? Hay người ta đã thay thế ông trong nhà ngục bằng một tù nhân nhỏ tuổi khác, bệnh hoạn và vô danh? Chính vì những câu hỏi trên không có lời giải mà trong nửa đầu thế kỷ 19, đã xảy ra một hiện tượng khá buồn cười là có trên 100 cá nhân tự nhận mình là Louis XVII!

Trong số này có ông thợ sửa đồng hồ người Phổ tên Carl Wilhelm Naundorff, sau khi chết, được an táng tại Hà Lan dưới cái tên “Louis- Charles - công tước xứ Normandie”. Và cũng do óc hài hước của một viên chức hộ tịch ở Delft mà đến ngày nay, con cháu của ông thợ đồng hồ này vẫn còn mang họ Bourbon (của các dòng vua Pháp). Từ đó đến nay, đã có trên 800 tác phẩm và hàng ngàn bài viết đề cập đến bí ẩn chưa được giải mã về sự mất tích của ông hoàng Louis XVII. Bao giờ những thuyền thoại và sương mù lãng đãng của mộng mơ cũng hấp đẫn hơn là sự thật, trần trụi và nhàm chán. Đáng chú ý là quyển tiểu thuyết La Chambre (Căn phòng) của Francaise Chandernagor, trong đó tác giả nêu lên nỗi đau triền miên và cái chết dần mòn của ông hoàng bất hạnh. Trong cảnh sống tăm tối, không phải giữa con người, mà giữa loài côn trùng và chấy rận, cậu bé chưa đầy 10 tuổi còn sót lại của hoàng gia Pháp đã mắc bệnh lao và đã chết trong nỗi cô đơn, sự ruồng bỏ của chính quyền đương thời.

Mãi đến gần đây, người ta tìm thấy trên một cái kệ nằm sâu trong nhà thờ Saint-Denis ở gần Paris, một lọ bằng pha lê trong có một quả tim đã khô của cậu bé đã chết ở ngục Temple ngày 8-6-1795. Để xác định đó có phải là quả tim của chính ông hoàng Louis XVII hay không, cần phải có một cuộc điều tra tỉ mỉ được tiến hành tại nhiều bảo tàng, thư viện và văn khố nhằm xác định hành trình của bộ phận nội tạng thuộc dòng dõi hoàng gia này. Các nhà nghiên cứu đã phân tích nhiều biên bản, lời khai của nhân chứng, các văn kiện do chính quyền ban hành và cuối cùng khẳng định sở hữu chủ của quả tim ở Saint-Denis chính là Louis XVII! Theo các tài liệu khai thác được, một ngày sau khi ông hoàng nhỏ này qua đời, bác sĩ Philippe-Jean Pelletan, phẫu thuật viên trưởng ở Hôtel-Dieu, đã tiến hành phẫu tích tử thi và tiện tay lấy đi quả tim, mang về bỏ vào rượu cồn, coi như kỷ niệm đáng nhớ về một thành viên của một dòng họ danh tiếng ở nước Pháp. Từ đó, nó làm một cuộc hành trình hiếm có qua nhiều chặng đường lịch sử éo le. Trước tiên, quả tim bị một học sinh đánh cắp, rồi trở về lại với bác sĩ Pelletan. Ít lâu sau, nó được giao về tòa Tổng Giám mục địa phận Paris, bị thất lạc trong cuộc cách mạng năm 1830, trở về gia đình Pelletan và đến năm 1895, được giao cho người con trưởng dòng họ Bourbon ở Tây Ban Nha là Don Carlos.

Đến đây, cuộc hành trình của quả tim chưa kết thúc. Sang thế kỷ 20, nó lưu lạc đến một cung điện ở Venise (Ý); rồi lâu đài Frohsdorf nằm gần thủ đô Vienne của nước Áo và cuối cùng là đến Rome. Năm 1975, các bà công chúa dòng Massimo nhận lấy quả tim do ông nội chuyển giao và quyết định trả nó về cho nước Pháp. Người đứng ra nhận lãnh quả tim là công tước Bauffremont, chủ tịch Đài Kỷ niệm nước Pháp ở Saint-Denis. Năm 2000, các phòng xét nghiệm thuộc Đại học Louvain ở Bỉ và Đại học Munster ở Đức đã tiến hành phân tích một vài mẫu cơ tim và đưa ra một kết luận mà nhiều người đã chờ đợi từ lâu. Đó là về mặt di truyền, qua khảo sát phân tử ADN, người ta nhận thấy quả tim này hoàn toàn phù hợp với quả tim của hoàng hậu Marie Antoinette và các bà công chúa khác ở Habsbourg.

Như vậy không còn nghi ngờ gì nữa, ông hoàng Louis XVII đã qua đời trong ngục tối vào năm 1795 do bệnh hoạn và thiếu sự chăm sóc. Không hề có chuyện ông vượt thoát để rồi xuất hiện ở khắp nơi như lời đồn đại.

Những ngày đầu tháng 6-2004 vừa qua, nhiều hậu duệ của dòng dõi Bourbon ở Tây Ban Nha và Ý đã tháp tùng quả tim của ông hoàng Louis XVII về khu nghĩa trang Saint-Denis ở phía Bắc thủ đô Paris, nơi dành chôn cất các vua Pháp. Ở đó, nó sẽ được đặt trang trọng trong một bệ thờ, gần với vua cha Louis XVI và hoàng hậu Marie Antoinette sau hơn 200 năm xa cách.