Trong một nhà máy xi măng cũ, tọa lạc ở tỉnh Hà Bắc, miền Bắc Trung Quốc, một chiếc máy trộn bê-tông để không nằm chỏng chơ giữa sân. Ở nhà kho kế bên, những khay chứa hợp chất melamine xếp chồng chất. Bên trong nhà máy, Hou Xiameng (24 tuổi) đang điều hành Công ty Yunzhi giúp trí tuệ nhân tạo (AI) đến gần hơn với thế giới.
"Ả Rập Saudi của dữ liệu"
Khoảng 20 nhân viên trẻ tuổi của công ty hằng ngày cần mẫn xem các hình ảnh, video, rồi ghi nhãn về tất cả những gì họ thấy. Đó có thể là một chiếc xe hơi, đèn giao thông, bánh mì, sữa, sô-cô-la hay cả những thứ trông giống như một người đang bước đi… "Tôi từng nghĩ máy móc là thiên tài. Nay tôi biết chúng tôi chính là lý do cho sự thiên tài của chúng" - Hou chia sẻ.
Ở Trung Quốc - công xưởng lâu đời của thế giới, một thế hệ mới của những lao động giá rẻ đang tham gia vào một mắt xích của chiến dịch phát triển AI. Những công ty khởi nghiệp ở các thành phố nhỏ hơn, chi phí "dễ thở" hơn đang nở rộ, thực hiện công đoạn dán nhãn cho những kho hình ảnh hay video giám sát khổng lồ của chính phủ Trung Quốc.
Theo The New York Times, nếu Trung Quốc là "Ả Rập Saudi của dữ liệu", các doanh nghiệp nói trên là những máy lọc dầu, biến dữ liệu thô thành nhiên liệu có thể tiếp năng lượng cho tham vọng AI của Bắc Kinh.
Công nhân tại trụ sở của một công ty công nghệ chuyên gắn nhãn dữ liệu ở tỉnh Hà Nam - Trung Quốc Ảnh: THE NEW YORK TIMES
Nhiều người cho rằng Trung Quốc và Mỹ đang cạnh tranh để thống lĩnh AI và đất nước tỉ dân có những lợi thế nhất định. Chính phủ Trung Quốc mạnh tay trợ giúp các công ty AI, cả về tài chính lẫn chính trị.
Các công ty khởi nghiệp nước này chiếm 1/3 thị phần thị giác máy tính (phương pháp phân tích dữ liệu đa chiều từ thế giới thực) trên toàn cầu năm 2017, vượt qua cả Mỹ. Bên cạnh đó, các tài liệu học thuật Trung Quốc được trích dẫn thường xuyên hơn trong các nghiên cứu.
Bắc Kinh năm ngoái thông báo về kỳ vọng đưa nước nhà chiếm ngôi đầu thế giới về AI vào năm 2030.
Thợ xây trong thế giới số
Đáng chú ý, chính phủ và các công ty Trung Quốc được hưởng quyền tiếp cận với những núi dữ liệu khổng lồ nhờ chính sách lỏng lẻo về quyền riêng tư. Các gã khổng lồ công nghệ thế giới như Facebook, Google hay Amazon có thể đang trong tâm bão chỉ trích ở phương Tây vì các hoạt động thu thập dữ liệu người dùng, song các doanh nghiệp internet của Trung Quốc được cho là có thể tích lũy được nhiều dữ liệu hơn vì người dân nước này có thói quen sử dụng di động cho các dịch vụ mua sắm, ăn uống hay xem phim.
Tuy nhiên, núi dữ liệu sẽ chỉ là vô dụng nếu không có người phân tích và phân loại chúng. Giới quan sát cho rằng khả năng gắn thẻ dữ liệu có thể là thế mạnh thật sự của AI Trung Quốc.
Ở quốc gia đông dân nhất thế giới, nền công nghiệp mới này mang lại một góc nhìn về tương lai mà chính phủ đã hứa hẹn từ lâu: nền kinh tế được xây dựng dựa trên công nghệ chứ không phải sản xuất.
Dù các cỗ máy AI có khả năng học hỏi nhanh nhạy và giỏi trong những tính toán phức tạp, chúng lại thiếu khả năng nhận thức mà cả những đứa trẻ 5 tuổi cũng có. Trẻ nhỏ có thể nhận biết đâu là con chó hay xe hơi, dù có thể có nhiều loại khác nhau.
AI phải được dạy khá công phu mới biết điều đó. Nó sẽ phải "tiêu hóa" một lượng khổng lồ các hình ảnh và video được gắn thẻ trước khi nắm được rằng cả mèo trắng lẫn mèo đen đều là mèo. Và đó chính là lúc các công ty khởi nghiệp nói trên vào cuộc.
"Đội quân" gắn nhãn đã giúp Alnnovation - một công ty AI ở Bắc Kinh, giải quyết khúc mắc cho hệ thống thu ngân tự động cho một chuỗi cửa hàng bánh. Người dùng có thể đặt bánh ngọt dưới máy quét của cửa hàng và trả tiền mà không cần sự trợ giúp của con người. Nhưng gần 1/3 thời gian, hệ thống gặp khó khăn khi phân biệt bánh nướng xốp với bánh rán và bánh thịt heo, do ảnh hưởng từ ánh sáng trong cửa hàng và chuyển động của con người.
Theo Liang Rui, quản lý dự án của Alnnovation, khi những nhân viên gắn nhãn xử lý các bức hình mà cửa hàng cung cấp, kết quả đạt chính xác đến 99%. "Tất cả trí thông minh nhân tạo được xây dựng trên sức lao động của con người" - Liang kết luận.
Đội ngũ nhân viên của ALnnovation chỉ có chưa đầy 30 người nhưng sự bùng nổ các công ty gắn nhãn tương tự giúp họ dễ dàng tìm được người đỡ đần khi cần. Có lần, Liang cần dán nhãn cho khoảng 20.000 bức ảnh trong một siêu thị trong 3 ngày. Họ vẫn hoàn thành xử lý dữ liệu bằng cách thuê thêm một xưởng bên ngoài với chi phí vài ngàn USD.
Các nhà máy dữ liệu đang mọc lên rầm rộ ở những khu vực cách xa các thành phố lớn, giá lao động lẫn thuê mặt bằng đều còn tương đối rẻ. Nhân lực ở nhiều công ty như vậy đến từ những người từng làm việc trong các dây chuyền lắp ráp hay xây dựng ở những thành phố lớn. Có người chuyển nghề vì việc làm khan hiếm, công việc cũ thu nhập quá thấp, có những trường hợp muốn tìm việc ở gần nhà thay vì đi xa.
Theo chia sẻ của Yi Yake, 36 tuổi - nhà đồng sáng lập nhà máy dữ liệu ở tỉnh Hà Nam nói trên, ông cùng với những người bạn học cũ đã quyết định khởi nghiệp trong lĩnh vực này khi nắm được công việc gắn thẻ AI không nhất thiết phải giỏi về kỹ thuật, mà điều quan trọng là cần lao động giá rẻ.
Trong khi đó, nhiều người lao động bước ra từ những lĩnh vực phần lớn sử dụng chân tay không khỏi ngỡ ngàng khi nhận ra mình vẫn có thể tìm được một chỗ đứng trong lĩnh vực tưởng như chỉ dành cho những trí thức công nghệ cao và còn lạ lẫm với nhiều người như AI.
“Chúng tôi là những thợ xây trong thế giới số. Công việc của chúng tôi là xếp từng viên gạch một. Nhưng chúng tôi đóng vai trò quan trọng trong cuộc chơi AI. Không có chúng tôi, họ sẽ không thể xây được những tòa nhà chọc trời” - Yi Yake, đồng sáng lập của một công ty gắn nhãn dữ liệu ở huyện Giáp, tỉnh Hà Nam, trải lòng.
(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 19-2
Kỳ tới: "Vũ khí" bí mật
và quét mã QR
Bình luận (0)