Đấu thủ địa chính trị

Đây là chuyện diễn ra ở Tây Balkan, nơi đang thử thách mạnh mẽ khả năng lập chính sách và hành động của EU như một đấu thủ địa chính trị. Đầu tháng 2-2018, EU đã đưa ra chiến lược mới cho khu vực này với mục đích được công khai là khích lệ cải tổ ở Serbia, Montenegro, Bosnia-Herzegovina, Kosovo, Macedonia, Albania bằng cách nhắc lại triển vọng gia nhập liên minh.

Vùng Balkan có một câu chuyện vui liên quan đến chuyện gia nhập EU: Người lạc quan tin rằng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ gia nhập EU khi Albania làm chủ tịch liên minh, còn người bi quan tin rằng Albania sẽ gia nhập EU khi Thổ Nhĩ Kỳ làm chủ tịch. Điều này có nghĩa là không bao giờ xảy ra chuyện như thế.

Nhiều yếu tố đã đưa Balkan trở lại vị trí nổi bật - đặc biệt là cuộc khủng hoảng tị nạn. Trong ảnh: Người di cư ở Belgrade - Serbia Ảnh: REUTERS

Có nhiều yếu tố đưa Balkan trở lại vị trí nổi bật - đặc biệt là cuộc khủng hoảng tị nạn gần đây. Động lực cho tăng cường hội nhập đang mạnh mẽ hơn sau giai đoạn EU bị xem là một tổ chức không cung cấp nhiều tiền bạc nhưng lại đòi hỏi nhiều ràng buộc. Một diễn biến ít được chú ý nhưng đáng khích lệ gần đây là sự phê chuẩn hiệp ước láng giềng hữu nghị, hợp tác giữa Bulgaria và Macedonia.

Dù vậy, để tham vọng biến đổi khu vực này thành công, EU phải nhận thức được những thay đổi địa chính trị quan trọng đã diễn ra. 15 năm trước, ở Balkan chẳng ai nói về Trung Quốc nhưng nước này năm nay dự kiến trở thành nhà đầu tư nước ngoài số 1 tại Serbia. Hướng tiếp cận của Nga cũng đã thay đổi. Khu vực Balkan là nơi Moscow có thể tác động để gây bất ổn cho EU mà không phải trả giá cao về chính trị, tiền bạc cũng như nguy cơ đối đầu Mỹ. 

Nếu EU không nhanh chóng thức tỉnh trước những thực tế địa chính trị mới nêu trên, chiến lược của khối này đối với Tây Balkan sẽ kết thúc trong thất bại.