Fab Lab: Xưởng sản xuất cho mỗi gia đình

Nhà phát minh Neil Gershenfeld đã gần đạt được những giải pháp giúp chúng ta tự sản xuất vật dụng tại nhà. Ngay từ tuổi thiếu niên, Neil đã làm bố mẹ khó chịu vì cậu đòi được theo học ở một trường nghề địa phương thay vì trường trọng điểm dành cho các học sinh thông minh như cậu. Cậu nói: “Tôi học giỏi các môn khoa học nhưng tôi còn muốn học chế tạo ra vật dụng nữa. Lúc đó Neil đã làm rối phòng thí nghiệm của trường khi cậu dùng dụng cụ thí nghiệm tạo ra buồng chân không mà cậu cần cho một nghiên cứu. Vì vậy người ta không ngạc nhiên khi sau này ông Neil Gershenfeld, hiện điều hành Trung tâm Bits và Nguyên tử tại Phòng Thí nghiệm Truyền thông trực thuộc Viện Công nghệ Massachusetts, đang một lần nữa cố gắng bắc cầu giữa kỹ thuật số và thí nghiệm vật lý. Là người phát minh phòng thí nghiệm chế tạo (Fab Lab), một dạng xưởng sản xuất mini cỡ một phòng nhỏ giá khoảng 20.000 USD, Gershenfeld dự định sẽ đem sản xuất công nghệ cao đến cho quần chúng.

Fab Lab chủ yếu là một bộ sưu tập các bộ phận của xưởng sản xuất công nghệ cao bao gồm các chương trình phần mềm nguồn mở ứng dụng, thiết bị sản xuất máy cắt bằng tia laser và các loại máy móc hiện đại khác được nối trực tiếp với máy tính. Trong tương lai, với một xưởng sản xuất như vậy, người ta có thể thiết kế và chế tạo hầu như đủ các thứ - từ đồ chơi bằng nhựa, bo mạch và bảng pin mặt trời. Trong một phần của chương trình trị giá 14 triệu USD do Quỹ Khoa học Quốc gia Mỹ tài trợ, Gershenfeld đã triển khai Fab Lab ở Ấn Độ, Ghana, Na Uy, Costa Rica và Mỹ trong 2 năm qua. Nhờ chương trình này mà các nhà chăn tuần lộc ở Na Uy đã sử dụng ăng-ten không dây cho việc chăn thả; một số trẻ em ở thành phố Boston của Mỹ đã chế tác nữ trang để bán; nông dân Ấn Độ có thể chế tạo và bán máy định vị nước ngầm; các học sinh ở Tây Phi có thể nấu ăn bằng bếp điện mặt trời. Gershenfeld nói: “Quên truyền thông kỹ thuật số đi, cái lớn sắp tới là sản xuất chế tạo cá nhân bằng kỹ thuật số”.

Fab Lab có thể là dấu hiệu báo trước của dạng sản xuất mới. Gershenfeld viết trong cuốn sách Fab sắp xuất bản: “Nếu một ngày nào đó chúng ta có thể mang xưởng sản xuất xe hơi Ford vào gara của chúng ta thì sao?”. Trong tương lai thay vì mua hàng, chúng ta có thể tải mẫu thiết kế món hàng đó về và tự làm lấy. Fab Lab căn cứ trên cả công nghệ cao lẫn công nghệ thấp. Gershenfeld lập luận rằng không có lý do gì mà máy tính và sản xuất không hòa nhập vào một tiến trình, hoặc thậm chí chỉ do một người cung cấp.

Tuy nhiên việc thành lập Fab Lab không phải không có nhiều thử thách. Đầu tiên các Fab Lab đòi hỏi phải có một số chuyên gia phù hợp theo dõi - như trong trường hợp các máy dò tìm nước ngầm ở Ấn Độ chẳng hạn. Vì vậy, các dự án thành công nhất là các dự án không đòi hỏi thiết kế phức tạp lắm. Vả lại Fab Lab không thể tạo ra sản phẩm có kích thước lớn hơn chính nó. Về việc này, Gershenfeld đang cố gắng nghiên cứu rôbốt cắt bằng tia laser có thể tự vận hành trên bề mặt rộng, để tạo ra bảng pin mặt trời rộng hơn. Vấn đề lớn khác là phải tìm kiếm nguồn tài trợ. Hiện Gershenfeld đang cố gắng thu hút sự chú ý của chính quyền các nước và những tổ chức như Ngân hàng Thế giới.

Trong tương lai gần, Gershenfeld tiên đoán rằng công nghệ của ông có thể giúp người tiêu dùng tự sản xuất vật dụng gia đình, đồ chơi và quần áo. Quy mô sản xuất như vậy cũng phù hợp với doanh nghiệp nhỏ. Do đó ông tin rằng Fab Lab có thể một ngày nào đó tạo thêm nhiều lựa chọn cho người giàu lẫn người nghèo.