Hội nghị Trung Quốc – ASEAN kết thúc kỳ lạ

Theo hãng tin Bloomberg, ngoại trưởng các nước Đông Nam Á và Trung Quốc tham dự hội nghị đã tỏ ra “bối rối” sau khi Malaysia thông báo rồi lập tức thu hồi một tuyên bố chung thể hiện sự “quan ngại sâu sắc” về tranh chấp lãnh hải ở biển Đông.

Khoảng 3 giờ sau khi đưa ra Tuyên bố Côn Minh, Kuala Lumpur cho biết ASEAN cần phải rút lại để “sửa đổi khẩn cấp”. Nhưng tuyên bố sửa đổi cho đến bây giờ vẫn chưa được công bố.

Trước động thái trên, Singapore và Indonesia ra tuyên bố riêng nhưng không đi vào chi tiết, theo báo The Wall Street Journal.

Hội nghị kéo dài hơn dự kiến, khiến cuộc họp báo của Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị phải lùi lại tới 5 giờ trước khi diễn ra vào tối 14-6.

Chưa hết, Ngoại trưởng Singapore Vivian Balakrishnan rời TP Côn Minh cùng ngày mà không chủ trì một cuộc họp chung với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị. Bộ Ngoại giao Thái Lan cũng không trả lời câu hỏi Bangkok có đưa ra tuyên bố riêng về tình hình biển Đông hay không.

Hội nghị Ngoại trưởng Trung Quốc – ASEAN 2016 diễn ra ở TP Côn Minh. Ảnh: CHINA DAILY

Một nhà ngoại giao cấp cao của một nước thành viên ASEAN sau đó nói rằng khối đã quyết định không ban hành tuyên bố chung và các quốc gia thành viên sẽ tự đưa ra tuyên bố nếu muốn.

Trong khi đó, Bloomberg dẫn một phần nội dung tuyên bố bị ASEAN thu hồi cho biết: “Nhưng chúng ta cũng không thể bỏ qua những gì đang xảy ra ở biển Đông vì đó là một vấn đề quan trọng trong quan hệ và hợp tác giữa ASEAN và Trung Quốc”.

Ngoài ra, tuyên bố còn bày tỏ “sự quan ngại sâu sắc của các Ngoại trưởng ASEAN đối với những hành động quân sự hóa cũng như cải tạo đất gần đây và đang diễn ra, làm xói mòn lòng tin, gia tăng căng thẳng, có khả năng phá hoại hòa bình, an ninh và ổn định ở biển Đông”.

Ông Ian Storey, chuyên gia cấp cao tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore, nhận định những trích dẫn trên là “một phản ứng trực tiếp đối với quan điểm của Trung Quốc vốn cho rằng tranh chấp lãnh hải ở biển Đông không phải là một vấn đề giữa ASEAN và Bắc Kinh”.

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị phát biểu tại hội nghị. Ảnh: REUTERS

Thời báo Hoàn cầu hôm 15-6 đăng tải bài xã luận có tiêu đề “ASEAN tát vào mặt Trung Quốc về vấn đề biển Đông? Tư tưởng điên rồ của truyền thông phương Tây”. Tờ báo này xác nhận không có tuyên bố chung chính thức nào được đưa ra sau hội nghị.

Năm 2012, ASEAN cũng không đạt được tiếng nói chung về vấn đề biển Đông khi kết thúc một hội nghị khu vực, lần đầu tiên trong vòng 45 năm. Trong các tuyên bố chung đưa ra trước đây, ASEAN cũng chưa bao giờ nhắc tên Trung Quốc trực tiếp.