Khi người Pháp sính tiếng Anh

Có thể một thực khách sẽ không được người hầu bàn tại Paris trọng thị lắm khi người này không phát âm tiếng Pháp chuẩn xác, nhưng ngay tại phòng họp của ban giám đốc một công ty Pháp nào đó, người ta vẫn có thể chấp nhận những phát biểu bằng tiếng Anh còn khá vụng về. Theo một cuộc khảo sát mới đây tại 26 công ty lớn nhất của Pháp, 16 công ty đã chọn tiếng Anh là ngôn ngữ làm việc chính thức trong đó có hãng xe hơi Renault, hãng sữa và thực phẩm Danone và hãng dược phẩm Aventis. Trong số này có 9 công ty không dùng tiếng Pháp nữa và 7 công ty sử dụng song song 2 thứ tiếng Anh và Pháp.

Nhiều người Pháp cảm thấy xu thế lấn lướt của tiếng Anh là một cái tát vào mặt. Trên hết, Pháp là dân tộc vốn rất tự hào về tiếng nói của mình; do đó chính quyền đã cấm quảng cáo bằng tiếng Anh và bắt buộc các đài phát thanh phải phát ít nhất 40% bài hát tiếng Pháp trong tổng số ca khúc phát trên đài. Tuy nhiên, theo nghiên cứu tại chi nhánh Pháp của tổ chức phi lợi nhuận tư nhân trắc nghiệm về giáo dục Educational Testing Services, tiếng Anh đang trở thành một ngôn ngữ chung trong giới kinh doanh Pháp. Nghiên cứu này cho rằng thời đại ngày nay người không sử dụng được tiếng Anh cũng giống như người không biết đọc, biết viết hồi 50 năm trước. Eric DeLisy, nhà quản lý ở một công ty Pháp chuyên phân phối sản phẩm công nghiệp và hóa chất khắp châu Âu, cho biết 16 nhân viên dưới quyền của ông không cần phải nói thật tốt tiếng Anh nhưng phải đọc và viết đạt trình độ căn bản. Một nhân viên tiếp tân nói tốt tiếng Anh sẽ được trả lương cao hơn. DeLisy đang theo học để lấy bằng thạc sĩ quản trị kinh doanh (MBA) tại Đại học Thương mại Pháp (HEC). Lớp học của ông phần lớn là các nhà quản lý trong giới kinh doanh Pháp và hầu hết nói được 3 ngôn ngữ. Giáo sư Jean-Marc de Leersnyder, phó trưởng khoa phụ trách chương trình đào tạo MBA ở HEC, nói rằng chương trình học toàn bằng tiếng Pháp như 10 năm trước đây đã trở thành dĩ vãng. Không chỉ người nước ngoài mà cả học viên người Pháp cũng muốn học bằng tiếng Anh. Mặt khác, do muốn cạnh tranh với các trường đang thu hút học viên của Anh và Mỹ, HEC hiện dạy nhiều chương trình hoàn toàn bằng tiếng Anh.

Đối với chương trình phổ thông, Chính phủ Pháp đã đề xuất cải cách trong đó yêu cầu dạy bắt buộc tiếng Anh từ lớp 1 và các cấp học sau mới học thêm một ngoại ngữ khác nữa. Tuy nhiên, không phải ai cũng chuộng tiếng Anh, năm ngoái nghiệp đoàn tại Công ty General Electric Medical Systems chi chánh tại Pháp đã kiện công ty ra tòa vì sách hướng dẫn của công ty này viết toàn bằng tiếng Anh. Nghiệp đoàn đã thắng kiện vì luật ở Pháp buộc mọi văn bản sử dụng tại nơi làm việc đều phải được dịch sang tiếng Pháp.

Người phát ngôn của Viện Hàn lâm Pháp Laurent Personne nhìn nhận hiện nay viện không chống lại xu thế dùng tiếng Anh nhưng chủ yếu muốn gìn giữ sự phong phú của các nền văn hóa và ngôn ngữ khác nhau trong một thế giới toàn cầu hóa. Ông đưa ra những dẫn chứng như không nhất thiết phải dịch tất cả những thuật ngữ chơi golf sang tiếng Pháp. Tuy nhiên, người Pháp vẫn dùng cả 2 từ “ordinateur” của tiếng Pháp và từ “computer” để chỉ máy tính và 2 từ “courriel” và “e-mail” để chỉ thư điện tử.

Dù sao, nhiều người Pháp vẫn muốn duy trì cách nói truyền thống mà họ cho rằng nếu không sẽ tạo ra hai dạng công dân Pháp: Một dạng hiểu được những nhóm từ mới và một dạng không hiểu gì cả. Một số người khác không thích xen lẫn trong câu tiếng Pháp những từ tiếng Anh nghe không quen tai như âm cuối “ing” của nhiều từ hiện rất phổ biến như shampooing, marketing...