Người gửi chắc chắn biết không ít về hoạt động KGB tại Mỹ, thậm chí nắm chính xác địa chỉ một nhân viên KGB (Viktor M. Degtyar) và biết cả Viktor Cherkashin (chỉ huy trưởng phản gián KGB, hoạt động trong vỏ bọc tại Sứ quán Liên Xô). Nội dung lá thư viết: “Kính gửi ngài Cherkashin. Không lâu nữa, tôi sẽ gửi một thùng tài liệu cho Degtyar. Đó là những thông tin tình báo nhạy cảm nhất cộng đồng tình báo Mỹ. Tất cả đều là bản gốc để có thể kiểm chứng. Hãy nhìn nhận lợi ích lâu dài của chúng ta... Tôi tin một sĩ quan kinh nghiệm như ông có thể xử lý tốt trường hợp này. Tôi tin rằng số tài liệu đủ giá trị để các ông trả cho tôi 100.000 USD. Tôi buộc phải nhấn mạnh về sự cảnh báo rủi ro cho an toàn của tôi mà ông có thể không nhận biết. Hoạt động của các ông gần đây đã bị thụt lùi. Tôi xin thông báo rằng Boris Yuzhin, Sergey Motorin và Valery Martynov đã được chúng tôi tuyển dụng... Chi tiết liên quan số tiền (mua tài liệu) và hợp đồng tương lai sẽ được gửi trực tiếp cho ông...”.
Nhân viên KGB Stanislov Androsov và Viktor Cherkashin biết ngay nhân vật bí mật này không bịp họ. Lá thư xuất hiện gần như cùng lúc với một số thông tin mà Cherkashin nhận từ Aldrich Ames (nhân viên CIA) vài tháng trước. Với một tay kinh nghiệm như Cherkashin, ông có thể đoán nhân vật trên làm việc ở đâu. Theo tiết lộ của Ames, hoạt động KGB tại Mỹ nằm dưới sự theo dõi của CIA và FBI với trách nhiệm cùng chức năng chỉ khác vài điểm. Trong khi CIA có quyền thông báo các kế hoạch KGB cho mạng điệp viên hải ngoại của mình, FBI lại không được phép. Tuy nhiên, bộ phận phản gián FBI có thể tiếp cận các chiến dịch và kịch bản tấn công hệ thống gián điệp Liên Xô hoạt động tại Mỹ. Do đó, Cherkashin nghĩ rằng gã bí mật hẳn là viên chức cấp cao thuộc bộ phận phản gián FBI. Nếu không, hắn không thể biết Viktor M. Degtyar, huống hồ Viktor Cherkashin. KGB đặt mật danh nhân vật bí mật trên là “B”. Ngày 15-10-1985, “B” gửi đến nhà Degtyar gói tài liệu. Androsov và Cherkashin gần như không tin vào mắt mình: Tất cả đều là tài liệu tuyệt mật. Chỉ 5 tháng sau khi Aldrich Ames tình nguyện bán đứng CIA cho Liên Xô, bây giờ KGB lại nắm trong tay một gã lợi hại không kém. 8 giờ 35 sáng 16-10, nhóm nhân viên FBI theo dõi Sứ quán Liên Xô phát hiện Degtyar đến cơ quan với chiếc túi đen to mà trước nay không thấy thường dùng. Nhóm FBI ghi vào sổ báo cáo chi tiết này. Trong nhiều năm, thông tin về cái túi đen của Degtyar bị đánh giá không quan trọng và không ai ngờ rằng đó chính là chiếc túi đựng hồ sơ mật mà “B” tuồn cho KGB.
Khi gửi thư cho Degtyar, “B” biết chắc rằng mình khó có thể bị phát hiện, bởi FBI trước nay ít khi mạo hiểm lục thư nhân viên KGB hoạt động tại Mỹ. Sợ bứt dây động rừng, FBI không muốn để lộ thông tin rằng họ đã phát hiện vỏ bọc nhân viên KGB. Hơn nữa, số viên chức FBI biết rõ mạng lưới KGB tại Mỹ không nhiều. 10 ngày trước, “B” được chuyển đến văn phòng FBI New York. Đây là chuyến công tác thứ hai của “B” tại New York và cũng là lần thứ hai “B” móc nối gián điệp Liên Xô. Năm 1979, “B” từng đến New York, vào văn phòng AMTORG (Tổ chức Mậu dịch Liên Xô đóng vai trò bình phong cho Cục Quân báo Liên Xô-GRU), tình nguyện cung cấp thông tin liên quan một viên tướng GRU phản bội, người mà CIA gọi là BOURBON và FBI gọi là TOP HAT. “B” tiếp tục làm gián điệp cho GRU cho đến khi bị vợ phát hiện năm 1980. Khi vào tầng hầm căn nhà tại Scarsdale (New York), cô vợ thấy “B” vội vã giấu lá thư đang đọc. Tưởng chồng ngoại tình, cô vợ khóc toáng. Hoảng hốt, “B” không còn cách nào khác là thú nhận mình đang làm gián điệp cho Liên Xô, nhưng “tất cả chỉ là màn bịp và anh chỉ cung cấp cho họ toàn thông tin vớ vẩn, cốt để lấy tiền”. Đang mang thai đứa con thứ tư, cô vợ tin lời chồng. Gia đình họ lúc đó đúng là rất cần tiền...
Siêu điệp viên
Vào lúc bị bắt ngày 6-7-1985, Dmitri Fedorovich Polyakov nhận ra rằng cuộc hành trình dài của ông cuối cùng đã kết thúc. Vụ điều tra Polyakov bắt đầu từ tiết lộ của “B” năm 1979. Polyakov từng bị triệu hồi về nước đối chất trong nhiều vụ thẩm cung và bị yêu cầu từ chức nhưng một viên tướng phản gián KGB đã can thiệp, cho rằng Polyakov không thể phản bội đất nước và làm tình báo cho Mỹ. Đề nghị từ trung tướng KGB Sergeyevich Krassilnikov về việc tiến hành điều tra đến nơi đến chốn cáo buộc liên quan Polyakov đã bị khước từ. Vụ việc được xếp vào ngăn kéo. Tướng GRU Polyakov về hưu trong bình yên. Ông sống cuộc đời mới với đám cháu nhỏ và giết thời giờ bằng nghề mộc. Năm năm sau, móc xích thất lạc cuối cùng trong chuỗi dây xích cáo buộc Polyakov bỗng xuất hiện. KGB bây giờ có đủ bằng chứng kết luận Polyakov phản bội. Thông tin lần này được tiết lộ từ Langley (trụ sở CIA).
Ngày 4-7-1985, Polyakov nhận được thư mời dự lễ nghỉ hưu tại trụ sở GRU. Polyakov ngờ vực và hoang mang. Đây có thể là cái bẫy. Nỗi lo càng tăng khi được cậu con trai (Peter, lúc đó là sĩ quan GRU) kể về việc anh phát hiện một kẻ lạ nấp ở con đường hẹp theo dõi nhà họ liên tục vài ngày qua. Polyakov trấn an con trai. Ông không muốn làm hỏng không khí cuộc gặp gỡ gia đình cuối tuần để mừng sinh nhật 65 của mình. Vụ bắt Polyakov được tính toán chu đáo. Sáng 6-7-1985, trong bộ quân phục đầy huy chương, Polyakov bước vào trụ sở GRU. Bất ngờ, 5 người lao ra. Một người vòng tay khóa đầu trong khi bọn còn lại cởi áo ông, đề phòng Polyakov uống thuốc độc tự tử. Dmitri Fedorovich Polyakov không chút phản ứng. Sinh năm 1921 tại Ukraine, Polyakov tốt nghiệp Học viện Quân sự Liên Xô tại Frunze. Sau thế chiến thứ hai, Polyakov chuyển sang quân báo, được cài tại New York vào thập niên 1950. Sau thời gian làm việc tại trụ sở GRU ở Moscow, Polyakov trở lại New York năm 1961. Lần này, ông phản bội tổ quốc. Khi làm việc cho Mỹ, Polyakov mang nhiều mật danh: TOP HAT, BOURBON, ROAM và BEEP. CIA bắt đầu khai thác tối đa Polyakov khi ông làm việc tại Myanmar năm 1966. Năm 1974, Polyakov được GRU phong cấp tướng. Cho đến trước khi nghỉ hưu năm 1980, Polyakov đã tiết lộ cho Mỹ gần như toàn bộ bí mật quân sự-tình báo-quốc phòng Liên Xô mà ông có thể tiếp cận được. Vào thời điểm bị “B” phanh phui hành động phản bội của mình cho KGB, Polyakov công tác tại Ấn Độ. Năm 1980, Polyakov được triệu hồi về nước và mất liên lạc với CIA từ đó.
Tuy nhiên, bí mật động trời mà “B” cung cấp cho KGB không phải là vụ Polyakov mà là kế hoạch trong đó FBI cùng Cơ quan An ninh quốc gia Mỹ (NSA) xây đường hầm bên dưới trụ sở mới của Sứ quán Liên Xô tại Washington DC. Trong khi kiến trúc sứ quán chưa xong, đường hầm bí mật đã hoàn thành và sẵn sàng nghe trộm mọi cuộc nói chuyện giữa giới ngoại giao Liên Xô cũng như KGB. Không chỉ đường hầm, FBI còn cài điệp viên vào giới thầu xây dựng. Một loại sơn đặc biệt với chức năng truyền âm tốt đã được dùng để âm thanh truyền đi thông suốt vào những ống giấu kín trong tường, sao cho một cái hắt hơi cũng lọt đến lô thiết bị bắt tín hiệu lắp sẵn bên dưới tòa đại sứ... Năm 1983, “B” được chuyển sang đơn vị phân tích gián điệp Liên Xô của FBI và càng có nhiều điều kiện bán tin cho KGB. Không phải tự nhiên mà KGB từng đánh giá “B” cao hơn cả Aldrich Ames. “B” không ai khác hơn là siêu điệp viên Robert Hanssen, người từng trở thành đề tài báo chí hấp dẫn cách đây vài năm, khi cuối cùng hành tung cũng bị bại lộ.
MẠNH KIM lược dịch
Kỳ sáu: Cuộc đọ sức CIA- KGB tại Afghanistan
(*) Xem Báo NLĐ từ số ra ngày 11-8-2003
và quét mã QR
Bình luận (0)