Lạc quan có chừng mực

“Tôi thích nói chuyện với ông Obama”. Tổng thống Nga Dmitri Medvedev đã tuyên bố như vậy hôm 9-7 tại Hội nghị Thượng đỉnh G8 ở L’Aquila, Ý. Ông cũng cho biết sau cuộc gặp tổng thống Mỹ tại Moscow, ông cảm thấy “lạc quan có chừng mực” khi đề cập về lá chắn tên lửa của Mỹ ở châu Âu, một trong những nguyên nhân chủ yếu làm quan hệ song phương trở nên băng giá. Ông lạc quan vì hy vọng người chủ mới của Nhà Trắng sẽ từ bỏ kế hoạch xây dựng hệ thống tên lửa đánh chặn ở Ba Lan và Cộng hòa Czech mà Mỹ nói không nhằm hù dọa Nga, trong khi phía Nga cho rằng Washington lúc nào cũng nuôi tham vọng “phá hoại tòa nhà Nga” (báo Le Devoir).

Tổng thống Obama vui vẻ xem quà tặng của Tổng thống Medvedev. Ảnh: LE FIGARO

Công chúng Nga hờ hững

Chiếc Air Force 1 chở gia đình Tổng thống Barack Obama hạ cánh xuống sân bay Vnukovo-2, Moscow, lúc 13 giờ 30 phút ngày 6-7, sớm hơn dự kiến 30 phút. Đây là lần đầu tiên ông Obama đến Nga với tư cách là tổng thống Mỹ. Trời Moscow tháng 7 không chiều lòng ông Obama. Mưa gió và lạnh lẽo (130C) khiến tổng thống Mỹ chẳng có hứng thú nào đi tham quan thủ đô nước Nga vốn nổi tiếng xinh đẹp.

Đoàn xe chở gia đình nguyên thủ quốc gia Mỹ chạy thẳng từ sân bay vào Điện Kremli. Hai bên đường không có cảnh dân chúng háo hức đón mừng. Một cuộc thăm dò dư luận hồi đầu năm cho biết có đến 90% dân chúng châu Âu ngưỡng mộ vợ chồng ông Obama, nhưng ở Nga thì khác.

Theo kết quả thăm dò dư luận quần chúng của công ty Nga VTsIOM công bố cùng ngày 6-7, có 16% những người được hỏi thậm chí không biết ông Obama là ai. 36% trả lời không quan tâm đến ông và chỉ có 1% ngưỡng mộ nhưng cũng không có ai nói ghét ông. 20% thừa nhận ông có dấy lên một niềm hy vọng nào đó.

Món quà nhiều ý nghĩa

Tại Điện Kremli, Tổng thống Obama và vợ con ông tham dự lễ đặt vòng hoa tại ngôi mộ Chiến sĩ vô danh. Kế đó, hai vị tổng thống họp kín với nhau. Cuộc họp kéo dài khoảng 5 giờ. Trong lúc đó, đệ nhất phu nhân Michelle, hai tiểu thư Malia và Natasha tranh thủ đi tham quan các nhà bảo tàng trong Điện Kremli. Sau đó, bà Michelle dùng trà với đệ nhất phu nhân Nga Svetlana.

Trước khi tiến hành cuộc họp chính thức, đài truyền hình Nga trực tiếp buổi gặp trước báo chí cho thấy có sự trùng hợp ngẫu nhiên. Cả hai vị tổng thống đều đi giày đen, mặc âu phục màu xanh đen, sơ-mi trắng và thắt cà vạt đỏ. Đến nụ cười xã giao của hai vị cũng giống nhau, tờ báo Nga Moscow Times đã nhận xét như vậy.

Món quà đầu tiên của tổng thống Nga dành cho vị khách quý đến từ nước Mỹ là một album ảnh chụp ông Obama hồi tháng 8-2005. Lúc đó, thượng nghị sĩ Obama tháp tùng đoàn thượng nghị sĩ Mỹ thăm một điểm chứa đầu đạn hạt nhân ở Saratov và một bãi rác tên lửa ở Perm trong khuôn khổ chương trình hợp tác giảm thiểu mối đe dọa của hai nước. Cuộc viếng thăm kết thúc khá căng thẳng khi lính biên phòng Nga đòi lên máy bay Mỹ khám xét ở sân bay thành phố Perm và phía Mỹ cự cãi quyết liệt suốt 3 giờ.

Mặc dù đó là một kỷ niệm không vui, ống kính đài truyền hình Nga cho thấy ông Obama vẫn thích thú xem mấy tấm ảnh và cười tươi. Ông Medvedev còn tặng ông Obama một bộ sưu tập văn kiện lịch sử bao gồm 10 bản sao thư viết bằng tiếng Pháp và tiếng Nga của Nga hoàng Alexander II gửi Tổng thống Mỹ thứ 16 Abraham Lincoln. Dưới mỗi lá thư, Nga hoàng Alexander II đều ký: Người bạn tốt của ngài. Ngoài ra, còn có một bản sao bài diễn văn của người dân các bang Bắc Mỹ gửi Nga hoàng Alexander II bày tỏ lòng biết ơn nước Nga đã thông cảm và hỗ trợ họ trong thời kỳ nội chiến Mỹ.

Khôn khéo làm hòa

Có một chi tiết không được tường thuật chính thức nhưng được nhà báo nữ Anne Applebeaum lưu ý trên website Slate.com. Đó là một cuộc điện đàm khá lâu giữa Tổng thống Obama và Thủ tướng (cựu tổng thống) Vladimir Putin mà người chủ động gọi là ông Obama ngay trong ngày đầu tiên ở Moscow.

Cuộc gọi nói trên, theo nhà báo Applebeaum, là một cử chỉ khôn khéo của ông Obama chứ không chỉ đơn thuần là một lời chào hỏi chiếu lệ. Trong mắt người Mỹ, ông Putin dù hiện giờ là thủ tướng song lại đóng một vai trò hết sức quan trọng trong đường lối và chính sách của Nga. Chẳng hạn trong vụ xung đột ở Georgia, chính Thủ tướng Putin chứ không phải Tổng thống Medvedev điều hành những cuộc đàm phán bí mật. Hay trong vụ khủng hoảng khí đốt với Ukraine, người phát ngôn của Nga cũng là ông Putin.

Ông Obama còn khôn khéo ở chỗ không chỉ muốn làm hòa với Điện Kremli mà với cả nước Nga. Phát biểu trước sinh viên tốt nghiệp Trường Đại học Kinh tế mới Moscow, nơi đào tạo không ít nhân tài Nga, ông Obama nhấn mạnh: “Nước Mỹ muốn thấy một nước Nga hùng cường, hòa bình và thịnh vượng”. Thốt ra câu này, rõ ràng ông Obama thừa nhận nước Nga hiện nay, vốn thừa hưởng di sản của Liên Xô, là một cường quốc (báo La Presse).

Chưa hết, ông cũng nhắc lại: “Trong lịch sử chiến tranh, chưa có nước nào chịu nhiều đau thương như Liên Xô trong thế chiến thứ hai”. Người Nga, vốn hay trách móc các nước đồng minh phương Tây lãng quên vai trò của Liên Xô trong cuộc chiến đánh bại chủ nghĩa phát xít Đức, có thể cảm thấy hài lòng với lời nhận xét này.

Cũng nhân cơ hội trên, ông Obama đưa ra một lời đề nghị mà tờ Times của Anh đánh giá là phép thử đối với các nhà lãnh đạo Nga, theo đó Mỹ ngụ ý sẽ từ bỏ kế hoạch xây dựng lá chắn tên lửa ở Ba Lan và Cộng hòa Czech nếu Nga giúp Mỹ ngăn chặn Iran sản xuất vũ khí hạt nhân.

Kỳ tới: Putin trong mắt Obama