Litvinenko-Berezovsky, những mối quan hệ mờ ám

Người nhắc lại cái tên Berezovsky khét tiếng trong chính trường Anh là Andrei Lugovoi. Cựu nhân viên tình báo Liên Xô này - nay là một doanh nhân Nga - vừa bị chính quyền Anh yêu cầu chính quyền Nga dẫn độ về London để xét xử về tội đầu độc công dân Anh Alexander Litvinenko bằng chất phóng xạ Polonium-210. Theo cơ quan cảnh sát Anh, Lugovoi là nghi phạm số một vì ông đã gặp Litvinenko vài giờ trước khi ông này chết hồi tháng 11 năm ngoái.

Tại sao Berezovsky?

Chính phủ Nga cho biết sẽ không thực hiện việc dẫn độ và tố cáo Chính phủ Anh chính trị hóa vụ án Litvinenko gây căng thẳng không cần thiết quan hệ Nga-Anh. Chính ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov đã dõng dạc tuyên bố như vậy hôm 1-6 sau khi Lugovoi tổ chức một cuộc họp báo được truyền hình trực tiếp và phát sóng đi khắp thế giới hôm 31-5.

Theo bài tường thuật cuộc họp báo của tờ Kommersant xuất bản tại Moscow, Andrei Lugovoi xuất hiện trễ 25 phút trong một phòng họp có đầy vệ sĩ của Làn sóng số 10 – công ty bảo vệ của Lugovoi. Cùng đi với Lugovoi có doanh nhân Dmitri Kovtun bị Chính phủ Đức truy tố về tội buôn lậu chất liệu phóng xạ.

Sau khi ngồi xuống ghế, Lugovoi lấy một tờ giấy đã được soạn sẵn đọc: “Hôm nay, tôi xin trình bày một số vấn đề nhằm làm sáng tỏ vụ án chính trị mà cơ quan tình báo Anh, Berezovsky và Litvinenko đã quá cố đóng vai trò trung tâm”.

Theo ông Lugovoi, trong cuộc gặp ở London vào mùa xuân năm nay, Litvinenko có nói với ông rằng anh ta làm việc cho cơ quan tình báo nội địa Anh (MI6) từ nhiều năm qua. Litvinenko công khai thừa nhận rằng đã giới thiệu Berezovsky với đại diện MI6 và Berezovsky đã đồng ý trao tài liệu bí mật cho MI6 để được chấp nhận tị nạn chính trị ở Anh. Berezovsky chạy sang Anh năm 2001 sau khi bị chính quyền Nga điều tra về các hoạt động kinh doanh mờ ám.

Lugovoi nhấn mạnh: “Boris Abramovich (Berezovsky) đã chuyển giao cho người Anh một số tài liệu về Hội đồng An ninh Nga mà Berezovsky từng giữ chức phó chủ tịch hội đồng từ tháng 10-1996 đến tháng 11-1997. Berezovsky trở thành nhân viên của MI6 từ lúc ấy. Sau đó, vấn đề cấp quyền tị nạn chính trị và quốc tịch Anh cho Berezovsky chỉ là vấn đề kỹ thuật”.

Vẫn theo Lugovoi, Litvinenko từng dụ dỗ ông làm việc cho MI6, thu thập những thông tin có hại cho các chính khách Nga, đặc biệt về Tổng thống Vladimir Putin. Litvinenko dọa ông rằng con đường đến Vương quốc Anh của Lugovoi sẽ bị ách tắc và công việc làm ăn ở châu Âu cũng sẽ “hết đường” nếu ông từ chối cộng tác. Sau đó, ông được MI6 cấp cho một chiếc điện thoại di động và một quyển sách của Yevgeny Griskovets có tựa đề Rubashka để ông tạo mật mã khi liên lạc với London, “giống như trong phim gián điệp”.

Lugovoi cho biết thêm “vì tôi được dạy rằng cần phải bảo vệ tổ quốc chứ không phải phản quốc” cho nên ông không cung cấp tin gì có hại cho Tổng thống Putin mặc dù vẫn giữ liên lạc với Litvinenko. Năm 2006, Lugovoi giới thiệu Litvinenko với Dmitry Kovtun.

Chính Kovtun, trong buổi họp báo kể trên, cung cấp những thông tin liên quan đến Berezovsky nhiều nhất. Kovtun kể lại từng nghe Litvinenko nhiều lần tỏ ý bất mãn Berezovsky vì ông này giảm trợ cấp cho Litvinenko “từ 5.000 bảng/tháng xuống còn 1.500 bảng/tháng”.

Cả Lugovoi và Kovtun đều tố cáo Litvinenko từng âm mưu tống tiền Berezovsky bằng cách dọa công khai những hoạt động trái phép của Berezovsky trên đất Anh. Vì vậy, theo Lugovoi, có thể Berezovsky và cả MI6 đã giết chết Litvinenko để diệt khẩu vì Litvinenko “quá nhiều chuyện”. Tuy nhiên, Lugovoi cũng không loại trừ khả năng mafia Nga đã ra tay để trả thù vụ Litvinenko bắt tay với cảnh sát Tây Ban Nha giúp bắt giữ Zakhary Kalashov, một ông trùm mafia Nga.

Phát biểu về chuyện Anh và Đức đòi dẫn độ mình, Lugovoi và Kovtun đều nói họ không có ý định đến Anh hoặc Đức hầu tòa để tự minh oan. Nhưng hai người này cam kết sẵn sàng hầu các phiên tòa Nga.

Andrei Lugovoi còn than phiền rằng vụ công tố Anh đòi dẫn độ ông ta về Anh làm cho ông ta thiệt hại 25 triệu USD về tinh thần và vật chất. Lugovoi cho biết đã phải bán cổ phần của một xí nghiệp sản xuất thức uống không có cồn vì những lời vu cáo của London.

Phủ nhận và phủ nhận

Văn phòng Bộ Ngoại giao Anh từ chối bình luận về những lời cáo buộc của Lugovoi về việc MI6 đồng lõa trong vụ đầu độc Litvinenko. Người phát ngôn của bộ tuyên bố rằng đây là một vụ án hình sự không liên quan gì đến tình báo hay cơ quan tình báo Anh.

Cùng ngày, Bộ Ngoại giao Anh ra tuyên bố về cuộc họp báo của Lugovoi và Kovtun, người phát ngôn của Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ tuyên bố ủng hộ yêu cầu dẫn độ Lugovoi về Anh vì đây là một vụ giết người nghiêm trọng.

Walter Litvinenko, cha của Litvinenko, đặc biệt phủ nhận giả thuyết con ông bị Berezovsky đầu độc chết. Ông Walter nói: “Boris (Berezovsky) là một người hảo tâm, luôn luôn giúp đỡ con tôi. Cả hai là bạn tốt của nhau và tôi không thể nào tin rằng người này có ý xấu đối với người kia”. Ông Walter còn cả quyết rằng trong lúc nằm viện, Litvinenko luôn luôn nhắc đến tên của sát thủ: “Andrei Lugovoi và Dmitry Kovtun đã đầu độc tôi. Tôi tin họ, vậy mà họ làm tôi thất vọng quá”.

Nhà tỉ phú lắm tai tiếng Boris Berezovsky cũng lên tiếng phủ nhận tin ông có quan hệ với MI6. Ông tuyên bố với báo Kommersant rằng cá nhân ông ta không ghét bỏ gì Lugovoi. Berezovsky còn cho biết thêm những gì Lugovoi nói không phải của Lugovoi mà của một người khác, thế lực khác đứng đằng sau giật dây.

Trong khi đó, Viện Công tố Nga và FSB (Cơ quan An ninh Nga) cho biết sẽ mở một cuộc điều tra riêng về những tiết lộ nói trên của Lugovoi và Kovtun liên quan đến vụ án Litvinenko.