Ma túy cực độc từ Trung Quốc

Fentanyl là một loại chất ma túy tổng hợp mạnh hơn heroin 50 lần nhưng sản xuất dễ dàng và có giá thành rẻ hơn. Theo Cơ quan Bài trừ ma túy Mỹ (DEA), nhiều lô hàng ma túy này được phân phối bởi một mạng lưới khổng lồ xuất phát từ Trung Quốc.

Mùa xuân năm ngoái, Hải quan Trung Quốc đã thu giữ 70 kg fentanyl giấu trong lô hàng chuẩn bị xuất sang Mexico. Chủ của lô hàng này đã dùng đủ thủ đoạn để che giấu xuất xứ của chúng. Thông qua dữ liệu DEA, tài liệu tòa án, nội dung phỏng vấn các quan chức ở nhiều quốc gia, tờ The Wall Street Journal cho biết đây chỉ là một trong số nhiều lô hàng thuộc mạng lưới phân phối nói trên, chuyên cung cấp chất fentanyl chết người cho Mỹ, Mexico và Canada.

Fentanyl và những chất tương tự đang khiến người Mỹ tử vong ở mức đáng báo động, mở ra chương mới trong cuộc chiến chống lại nạn nghiện thuốc giảm đau ở nước này. Những phiên bản hợp pháp của fentanyl được bán dưới dạng thuốc giảm đau và gây mê kể từ những năm 1960. Giờ đây, tình trạng buôn bán trái phép những loại thuốc này làm gia tăng số ca tử vong vì dùng quá liều. Các quan chức y tế Mỹ cảnh báo nạn nghiện thuốc giảm đau đang ở mức khủng hoảng.

Đáng lo hơn, nhiều người ban đầu nghiện thuốc giảm đau nhưng sau đó quay sang chơi ma túy. Một báo cáo mới đây của DEA còn cảnh báo về hiểm họa từ làn sóng thuốc giả - chúng giống loại thuốc được kê đơn hợp pháp nhưng lại chứa fentanyl. Hồi đầu năm nay, 13 người ở phía Bắc bang California và 3 người khác ở bang Florida đã thiệt mạng vì dùng quá liều thuốc giả chứa fentanyl.

Các nhà điều tra kiểm tra một nơi sản xuất ma túy tổng hợp bằng những hóa chất nhập từ Trung Quốc ở gần TP Los Angeles - MỹẢnh: DEA

Theo thông tin từ nội bộ DEA, dù các loại ma túy tổng hợp này đi qua Mexico hay trực tiếp đến Mỹ và Canada thì xuất xứ của chúng chủ yếu là Trung Quốc. Ngoài ra, mạng lưới phân phối trên thường né tránh nỗ lực ngăn chặn bằng cách giao dịch fentanyl thành phẩm và những sản phẩm liên quan nào không chịu sự quản lý ở Trung Quốc. Fentanyl và các chất tương tự còn được những kẻ buôn bán nhỏ ở Mỹ và Canada mua qua mạng.

Luật pháp Mỹ giới hạn và kiểm soát gắt gao những thành phần chính được sử dụng để sản xuất fentanyl. Vấn đề là những loại hóa chất này lại không chịu sự quản lý ở Trung Quốc, gây khó khăn cho hoạt động trấn áp nạn buôn bán ma túy toàn cầu. Chính lỗ hổng này tạo điều kiện cho bọn buôn lậu ở châu Mỹ dễ dàng tiếp cận vật liệu tại Trung Quốc để tự sản xuất fentanyl. Ngoài ra, theo giới chức Mỹ, fentanyl không phải là lựa chọn ưa thích của người nghiện ở Trung Quốc, đồng nghĩa nước này có thể không mấy mặn mà với việc kiểm soát hoạt động mua bán chất này.

Vì thế, Thượng nghị sĩ Mỹ Pat Toomey vào tháng rồi thúc giục Washington tăng cường sức ép lên Bắc Kinh để họ tăng cường quản lý và trấn áp mạnh tay hơn đối với fentanyl. Đáp lại, tại một cuộc họp về ma túy tại trụ sở Liên Hiệp Quốc ở TP New York hồi đầu năm, ông Liu Yuejin, Thứ trưởng Bộ Công an Trung Quốc, cho rằng không nên chỉ đòi hỏi các nước sản xuất ma túy trấn áp loại tội phạm này. Theo ông, bản thân những quốc gia tiêu thụ ma túy cũng phải giải quyết những vấn đề liên quan đến thị trường của “nàng tiên nâu”.

Cuộc chiến càng khó khăn hơn khi các hiệp ước kiểm soát chuyện mua bán các loại hóa chất và ma túy của Liên Hiệp Quốc vẫn chưa “để mắt” tới fentanyl. Sự chần chờ thể hiện rõ trong phát biểu của bà Barbara Remberg, nhà tư vấn cấp cao của Ủy ban Kiểm soát ma túy quốc tế (trực thuộc Liên Hiệp Quốc): “Chúng tôi có kế hoạch tìm hiểu về fentanyl nhưng bất cứ hành động nào cũng cần thời gian”.