Mursi giữa tán dương và chỉ trích

Giành lại vị thế của Ai Cập

Ngày 21-11, lệnh ngừng bắn ở Dải Gaza đạt được, đưa ông Mursi trở thành “nhân vật quan trọng trong khu vực” nhờ những phản ứng nhanh nhạy và hiệu quả của mình. Ông nhanh chóng lên án các cuộc không kích của Israel, đồng thời mở các mặt trận ngoại giao như triệu hồi đại sứ ở Israel về nước và phái ngay thủ tướng đến Gaza trong khi vẫn giữ liên lạc với tình báo Israel cũng như 6 lần điện đàm với Tổng thống Mỹ Barack Obama để thuyết phục về khả năng thành công của một lệnh ngừng bắn.

Vừa giành được sự tin tưởng của Mỹ và Israel vốn lo sợ sự trỗi dậy của thế lực Hồi giáo ở Ai Cập, vừa củng cố vị thế của Cairo đối với Hamas và người dân Palestine, ông Mursi đã làm được điều mà Tổng thống Mubarak bị phế truất không làm được: khôi phục lại vai trò trọng tài tại Trung Đông. Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton không tiếc lời khen ngợi: “Chính quyền mới của Ai Cập đã gầy dựng lại được trách nhiệm dẫn đường trong khu vực”. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu thì “hết lòng cảm kích những nỗ lực của Ai Cập”; còn thủ lĩnh tối cao của Hamas, ông Khalid Mesha’al, nhấn mạnh: “Ai Cập đã không quên mình là quốc gia Ả Rập”.

Những lời tán dương chưa kịp lắng, ông Mursi đã cho “nổ bom” bằng một sắc lệnh ngày 22-11. Sắc lệnh nghiêm cấm phản đối các quyết định, đạo luật mà ông Mursi ban hành; không cho phép bất cứ tòa án nào giải tán hội đồng lập hiến và Hội đồng Shura (thượng viện) do tổ chức Anh em Hồi giáo của ông lãnh đạo; ra lệnh xét xử lại các quan chức bị cáo buộc tấn công người biểu tình dưới thời cựu tổng thống Hosni Mubarak.

Với quyền hạn theo sắc lệnh này, Tổng thống Mursi đã sa thải Tổng công tố Abdel Meguid Mahmud, người mà ông không thể phế truất hồi tháng trước và bổ nhiệm ông Talaat Ibrahim Abdallah thay thế.

Quyết định nguy hiểm

Tổ chức Anh em Hồi giáo cho rằng sắc lệnh của ông Mursi là một “quyết định mang tính cách mạng và hợp thời” nhưng hiệp hội các thẩm phán Ai Cập lại nhìn nhận đây là sự hủy hoại tính độc lập của hệ thống tòa án.

Trong cuộc họp báo chung cuối ngày 22-11, thủ lĩnh phe đối lập tại Ai Cập Mohammed ElBaradei và các nhân vật đối lập khác mô tả sắc lệnh của ông Mursi giống như “đảo chính về mặt luật pháp”. Viết trên Twitter, ông ElBaradei chỉ trích ông Mursi hành xử như một vị “Pharaoh mới đứng trên luật pháp” và sắc lệnh “có thể gây ra những hậu quả tàn khốc”. Còn ông Tahani al-Gebali, phó chủ tịch của Tòa án Hiến pháp tối cao, nhận xét ông Mursi đã trở thành “tổng thống không hợp pháp”.

Không chỉ các chính trị gia đối lập, giới phân tích cũng lo ngại. “Những quyết định kiểu này chỉ càng khiến chính trường Ai Cập thêm bất hòa và còn lâu mới tạo ra được môi trường thuận lợi cho hồi phục kinh tế” - ông Mustapha Kamal Al-Sayyid, giáo sư chính trị tại Đại học Cairo, nói. Luật sư nhân quyền Gamal Eid nhận xét: “Mursi đã phạm phải sai lầm chết người khi ra lệnh không được phản đối các quyết định của ông ấy. Người dân Ai Cập không cần thêm một nhà độc tài nữa”.

Lúc này, hơn 30 chính đảng đã kêu gọi tổ chức biểu tình lớn tại Quảng trường Tahrir và tất cả các quảng trường ở Ai Cập trong ngày 23-11 (giờ địa phương) để đòi hủy bỏ sắc lệnh trên và yêu cầu chính phủ từ chức.