Mỹ - Cuba trước cơ hội lịch sử

Quan hệ Mỹ - Cuba chính thức sang trang mới sau khi Tổng thống Barack Obama đặt chân đến thủ đô Havana chiều 20-3 (giờ địa phương).

Lạc quan và thận trọng

“Đây là cơ hội lịch sử để gắn kết trực tiếp với người dân Cuba, cũng như đạt được những thỏa thuận, hợp đồng thương mại mới” - ông Obama phát biểu tại Đại sứ quán Mỹ mới được mở lại ở thủ đô Cuba. Nhà lãnh đạo Mỹ cũng ví von trong lúc Tổng thống Calvin Coolidge đến đảo quốc này hồi năm 1928 trên chiến hạm trong hành trình kéo dài 3 ngày thì chuyến đi của ông chỉ mất 3 giờ.

Một trong những cơ hội giao lưu với người dân Cuba đến khi nhà lãnh đạo Mỹ cùng gia đình tham quan khu Havana cổ. Reuters mô tả cảnh người dân Cuba đứng dọc đường hoặc trên ban công các tòa nhà để chào đón phái đoàn tổng thống Mỹ. Một số người hô vang: “Fidel muôn năm, Obama muôn năm” khi nhìn thấy gia đình ông chủ Nhà Trắng rời khỏi một nhà hàng sau khi ăn tối ở đó. Khi nghe một người dân hô to những lời lẽ phản đối cấm vận, nhà lãnh đạo Mỹ đáp lại bằng cách giơ bàn tay phải lên.

Chủ tịch Cuba Raul Castro (trái) tiếp Tổng thống Mỹ Barack Obama tại Cung điện Cách mạng ở Havana hôm 21-3. Ảnh: Reuters

Tổng thống Mỹ Barack Obama và gia đình thăm khu Havana cổ hôm 20-3. Ảnh: Reuters

Theo trang Huffington Post, tâm trạng người dân Cuba đối với chuyến thăm là sự pha trộn giữa phấn khích, lạc quan thận trọng và đôi lúc hoài nghi. Không ít người kỳ vọng sự hiện diện của ông Obama sẽ giúp kinh tế đất nước thoát khỏi tình trạng cô lập và phát triển mạnh mẽ hơn. “Một tổng thống Mỹ đến Cuba là điều tôi chưa từng nghĩ sẽ nhìn thấy ngay cả trong các giấc mơ” - nhà văn người Cuba Leonardo Padura chia sẻ trên trang blog Cafefuerte.

Một tài xế taxi tên José Valderrama, 27 tuổi, nhận định sự khởi sắc trong quan hệ với Mỹ sẽ cải thiện nền kinh tế Cuba. Có thể hiểu được tâm trạng lạc quan này bởi giới tài xế taxi thuộc số những người đang hưởng lợi từ sự thay đổi trong chính sách của ông Obama đối với Cuba bên cạnh nhân viên nhà hàng và người cho du khách thuê căn hộ.

Thận trọng hơn đôi chút, một nghệ sĩ địa phương tên Eliazar Jiménez Luztonó hoan nghênh nhà lãnh đạo Mỹ nới lỏng cấm vận Cuba nhưng cho rằng điều này sẽ không giúp ích gì nhiều trừ khi chính phủ đẩy nhanh tốc độ cải cách. Ngoài ra, vẫn có một số người nhận xét lợi ích của tiến trình hòa giải với Mỹ sẽ chỉ bộc lộ trong tương lai. “Thay đổi không xảy ra ngày một ngày hai. Cháu tôi sẽ được hưởng lợi từ điều này” - một người dân tên Raymundo Goulet Odelin nói với Reuters.

Washington cần làm nhiều hơn

Tranh cãi nổ ra ngay khi ông Obama đặt chân đến sân bay ở Havana.

Khi biết quan chức cấp cao nhất của Cuba đón tổng thống Mỹ là Ngoại trưởng Bruno Rodriguez, những người thấy “chướng mắt” với chuyến thăm, như ứng viên tổng thống Đảng Cộng hòa Donald Trump, lập tức “chuyện bé xé to” khi chỉ trích nước chủ nhà “không tôn trọng” ông chủ Nhà Trắng.

Tuy nhiên, theo Reuters, giới chức Mỹ không bận tâm lắm đến nghi thức ngoại giao này. Hơn nữa, lễ đón chính thức ông Obama diễn ra tại Cung điện Cách mạng ngày 21-3 (giờ địa phương) trước khi nhà lãnh đạo Mỹ bước vào cuộc hội đàm được chờ đợi với Chủ tịch Cuba Raul Castro. Đây là cuộc gặp thứ tư giữa 2 nhà lãnh đạo và cũng là quan trọng nhất kể từ khi 2 nước bắt đầu tiến trình bình thường hóa quan hệ cách đây 15 tháng.

Bất đồng là điều khó tránh tại cuộc gặp bởi giữa 2 bên còn nhiều khác biệt. Trong cuộc hội đàm, ông chủ Nhà Trắng thúc giục Chủ tịch Raul cải cách kinh tế và chính trị. Đổi lại, ông bị phàn nàn về lệnh cấm vận. Havana dù hoan nghênh nỗ lực của ông Obama trong việc dùng quyền hành pháp để nới lỏng hạn chế đi lại và thương mại với nước này nhưng vẫn thúc giục Washington làm nhiều hơn nữa.

“Chúng tôi cho rằng chính phủ Mỹ có thể tiến hành thêm những bước đi để phát tín hiệu rõ ràng và trực tiếp về hướng đi này” - Bộ trưởng Ngoại thương và Đầu tư nước ngoài của Cuba, ông Rodrigo Malmierca, nói với các phóng viên hôm 20-3.