Mỹ đang huấn luyện ai?

Chính quyền Tổng thống Mỹ Barack Obama thời gian tới sẽ thay đổi chương trình hỗ trợ quân nổi dậy Syria và tăng cường kiểm soát lực lượng này. Bộ trưởng Quốc phòng Ashton Carter xác nhận quân đội Mỹ sẽ theo dõi các nhóm này và yểm trợ họ trên không trong cuộc chiến chống Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.

Phản bội

Thoạt tiên, báo The New York Times trích dẫn nguồn tin Lầu Năm Góc thông báo quyết định chấm dứt chương trình đào tạo và trang bị vũ khí cho lực lượng nổi dậy ôn hòa Syria. Thế nhưng, hãng tin Reuters sau đó dẫn lời giải thích của đại diện Lầu Năm Góc rằng chương trình này đã thu hẹp và chuyển hướng.

Theo đó, Mỹ sẽ đóng cửa các trại huấn luyện quân nổi dậy Syria ở Jordan, Qatar, Ả Rập Saudi hoặc Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất. Thay vào đó, một trại huấn luyện khác sẽ mọc lên ở Thổ Nhĩ Kỳ với quy mô nhỏ hơn nhiều, chỉ huấn luyện các sĩ quan chỉ huy.

Xem ra, người Mỹ đã thừa nhận chương trình có kinh phí lên đến 500 triệu USD này thất bại vì không đạt được mục tiêu đặt ra là xây dựng lực lượng chiến đấu trên bộ có khả năng tham gia cuộc chiến chống IS.

Phiến quân Mặt trận Nusra tước vũ khí và đạn dược của các chiến binh Sư đoàn 30

do Mỹ huấn luyện Ảnh: REX

Thêm vào đó, từ nay, chiến binh Syria nổi dậy chỉ có thể sử dụng các loại khí tài thông thường hoặc truyền thống được Mỹ cung cấp. “Chúng tôi không nói đến các loại vũ khí công nghệ cao” - đại diện chính quyền Mỹ tuyên bố. Trong bối cảnh đó, báo Novaya Gazeta đưa tin vũ khí Mỹ đã lọt vào tay  Mặt trận Nusra, đồng minh của tổ chức khủng bố Al-Qaeda ở Syria. Thoạt đầu, Lầu Năm Góc phủ nhận thông tin này nhưng sau đó đã công nhận.

Thực vậy, 75 chiến binh thuộc Sư đoàn 30 do Mỹ huấn luyện ở Thổ Nhĩ Kỳ - được mệnh danh là lực lượng Syria mới đang chiến đấu bên cạnh những người Kurd ở Syria, người Ả Rập theo dòng Sunni và các lực lượng khác chống IS - đã giao nộp trang thiết bị và vũ khí cho Mặt trận Nusra để đổi lấy sự an toàn ngay khi vừa vào Syria hôm 22-9. Người phát ngôn quân đội Mỹ nhận định đây là đòn giáng mạnh vào nỗ lực của người Mỹ nhằm huấn luyện các đối tác địa phương chống lại phiến quân IS. Hơn nữa, hành động đó còn được đánh giá là sự phản bội.

Abu Khattab al-Maqdisi, một thành viên Nusra, tiết lộ vị chỉ huy đơn vị nêu trên là Anas Ibrahim Obaid đã giải thích với các thủ lĩnh mặt trận này rằng ông ta đánh lừa liên minh chống IS vì bản thân cần vũ khí. Tuy nhiên, đại tá Patrick Ryder, người phát ngôn Bộ Chỉ huy Trung tâm Mỹ - đơn vị giám sát các hoạt động quân sự của Mỹ ở Trung Đông, xác nhận các tay súng nổi dậy đã nộp 6 xe tải chuyển quân và một số đạn dược.

Nhà Trắng chỉ trích

Thế nhưng, đó không phải là sự việc đầu tiên chứng tỏ chương trình “huấn luyện và trang bị” của Mỹ thất bại. Tháng trước đó, một nhóm chiến binh nổi dậy quay lại Syria sau khi trải qua khóa huấn luyện đã bị Mặt trận Nusra tấn công và bắt đi một số thành viên.

Sau đó, trung tá Mohammad al-Dhaher, trưởng nhóm chiến binh nổi dậy, từ chức và nhận xét chương trình huấn luyện của Mỹ không thực chất. Ông ta than phiền về số chiến binh được huấn luyện không hiệu quả, trang bị thiếu thốn, thậm chí chê bai cả việc chọn lọc lực lượng nòng cốt của Sư đoàn 30 là thiếu đúng đắn và thiếu phương pháp.

Các diễn biến mới nhất này là minh chứng hùng hồn cho thấy người Mỹ thất bại trong chương trình “huấn luyện và trang bị” nhằm đào tạo một lực lượng gồm 5.400 tay súng nổi dậy ôn hòa để chiến đấu chống IS ở Syria. Một vị tướng hàng đầu của Mỹ đã phát biểu tại quốc hội nước này rằng chỉ một nhóm nhỏ quân nổi dậy còn đang chiến đấu ở Syria dù giới chức quân sự Mỹ tuyên bố có thêm hàng chục tay súng đã gia nhập hàng ngũ của họ. Theo báo Vzglyad, chương trình huấn luyện gần đây đã vấp phải sự chỉ trích gay gắt của Nhà Trắng.

Xì-căng-đan nổ ra sau khi người ta phát hiện rằng dự án trị giá nửa tỉ USD nêu trên chỉ cho ra lò một nhóm nhỏ chiến binh. “Rõ ràng chương trình này đã sụp đổ và đó là một xì-căng-đan lớn trong chính nước Mỹ. Thực tế, họ chẳng huấn luyện được ai, còn vũ khí lại lọt vào tay các phần tử cực đoan. Mọi người đã hiểu điều đó từ lâu, trừ người Mỹ” - phó giám đốc Viện Phân tích Chính trị và Quân sự Nga Alexander Khramchikhin nhận định.

Trung tướng Evgeniy Buzhinsky - cựu phó thủ trưởng Cơ quan Hợp tác quân sự quốc tế Bộ Quốc phòng Nga, thành viên Hội đồng Chuyên gia tư vấn thuộc Trung tâm Nghiên cứu chính trị - còn chỉ trích nặng nề hơn, rằng người Mỹ đã chi đến 500 triệu USD cho việc huấn luyện một số ít chiến binh. “Những kẻ còn lại đều bỏ chạy mỗi người một nơi: kẻ theo IS, kẻ tham gia Mặt trận Nusra… Người Mỹ đã bắt đầu nhận ra rằng chính họ chẳng hề hay biết mình đang huấn luyện ai. Họ đào tạo chiến binh chống lại chế độ Assad nhưng những tay súng này lại bỏ chạy và bắt đầu quay sang đánh nhau” - ông nhận xét.

Theo website Global Jihad, Sư đoàn 30 là lực lượng quân nổi dậy Syria ôn hòa được Mỹ huấn luyện để chiến đấu chống lại IS và/hoặc Mặt trận Nusra, là sự lựa chọn có sẵn để tiếp quản chế độ Assad và IS ở nước này. Họ được huấn luyện ở Jordan nhưng chỉ vài chục tay súng hoàn thành chương trình theo tiêu chuẩn của Mỹ. Lần đầu tiên họ được đưa ra chiến trận vào đầu tháng 7-2015 nhưng kỹ năng chiến đấu rất nghèo nàn, thậm chí một chỉ huy đã bị Mặt trận Nusra bắt cóc.

Kỳ tới: Những lữ đoàn tội ác ở Iraq