“Mỹ ném internet cho bầy sói”

Mỹ sẽ chính thức chấm dứt giám sát Tập đoàn Internet cấp số và tên miền (ICANN) vào ngày 1-10 tới bất chấp nhiều tiếng nói phản đối trong nước. ICANN là tổ chức phi lợi nhuận được thành lập vào năm 1998, đặt trụ sở tại TP Los Angeles và được giao nhiệm vụ cấp địa chỉ IP toàn cầu cũng như giám sát hệ thống tên miền internet (DNS).

Việc ICANN chịu sự giám sát của Bộ Thương mại Mỹ ngay từ đầu khiến một số quốc gia, nhà hoạt động vì sự riêng tư lo ngại nguy cơ internet bị Washington chi phối. Đối mặt sức ép của cộng đồng quốc tế, chính quyền Tổng thống Obama đã cam kết nhường lại phần kiểm soát internet cho ICANN.

Hai bên đã nhất trí về các điều khoản liên quan vào năm 2014. Quá trình “chuyển giao quyền lực” dự kiến hoàn tất vào tháng 9-2015 nhưng sau đó bị trì hoãn. Tuy nhiên, Trợ lý Bộ trưởng Bộ Thương mại Mỹ Lawrence E. Strickling hôm 16-8 cho biết kể từ ngày 1-10, Cơ quan Quản lý viễn thông và thông tin quốc gia (NITA, trực thuộc Bộ Thương mại Mỹ) và ICANN sẽ không còn cùng nhau kiểm soát Tổ chức Cấp phát số hiệu internet (IANA). Quyền kiểm soát IANA khi đó nằm hoàn toàn trong tay ICANN.

Mỹ sắp từ bỏ quyền kiểm soát internetẢnh: AP

Bước đi trên không ảnh hưởng đến 3 tỉ người dùng internet hiện nay và nhận được sự ủng hộ của không ít quốc gia. Tuy nhiên, không ít quan chức, chính khách Mỹ, nhất là phe Cộng hòa, lại phản đối mạnh mẽ. Những người này cho rằng bằng cách từ bỏ sự giám sát internet, Mỹ đã mở đường cho những quốc gia như Nga, Trung Quốc, Iran… kiểm duyệt không gian ảo từng được Washington “bảo vệ” lâu nay. “Tổng thống Barack Obama đã ném internet vào bầy sói và những nước như Nga, Trung Quốc, Iran… sẵn sàng ăn tươi nuốt sống nó” - cương lĩnh của Đảng Cộng hòa công bố vào tháng rồi ví von.

Hồi tháng 5, một số thượng nghị sĩ, trong đó có ông Ted Cruz, viết thư cho ông Strickling để bày tỏ lo ngại về bước đi trên. “Đề xuất sẽ làm tăng đáng kể sức mạnh của các chính phủ nước ngoài đối với internet. Xét đến thực trạng tự do internet hiện nay, thật vô lý khi chuyển giao quyền giám sát internet cho một tổ chức đang chịu nhiều tác động của các chính phủ nước ngoài” - lá thư nêu rõ. Ông Cruz sau đó còn trình một dự luật nhằm ngăn Tổng thống Obama trao quyền giám sát internet cho ICANN, từ đó cho phép hơn 160 quốc gia “gia tăng ảnh hưởng đến việc quản lý và hoạt động của internet”.

Thế nhưng, ông Strickling lại không nghĩ vậy. Phát biểu trước Ủy ban Tư pháp Hạ viện Mỹ hồi tháng 4, quan chức này cho rằng việc chuyển giao là biện pháp tốt nhất nhằm ngăn “các chế độ độc tài” mở rộng chính sách của họ ra bên ngoài lãnh thổ. Hôm 16-8, ông Strickling nhấn mạnh Mỹ đã dành 18 năm qua để thiết lập một mô hình quản lý internet đa phương ổn định và an toàn. Mô hình này cho phép lĩnh vực tư nhân, không phải các chính phủ, định hình hướng đi tương lai của DNS.

GS Alan Woodward thuộc Trường ĐH Surrey (Anh) cũng đánh giá tích cực động thái trên. “Đây là một sự thay đổi lớn, đánh dấu sự chuyển tiếp từ một internet chịu sự quản lý của một quốc gia thành một internet chịu sự quản lý của nhiều bên. Đây là một giải pháp hợp lý đối với tài sản toàn cầu này” - ông Woodward nhận định với đài BBC.

Các quốc gia, đặc biệt là Trung Quốc và Nga, lâu nay vẫn gây áp lực lên Liên Hiệp Quốc để tổ chức này kêu gọi đặt DNS dưới sự quản lý của Liên minh Viễn thông quốc tế (ITU). Một hiệp ước về vấn đề này được đặt lên bàn đàm phán năm 2012 nhưng bị Mỹ, Anh, Canada, Úc bác bỏ. Những nước này lo ngại tình trạng vi phạm nhân quyền có thể gia tăng nếu các nước khác có nhiều tiếng nói và quyền kiểm soát hơn đối với internet. Thay vào đó, Washington đã sử dụng phần quyền lực còn lại của mình đối với DNS để chuyển sự kiểm soát cho ICANN, không phải Liên Hiệp Quốc.