Mỹ - Nhật thông an ninh, tắc kinh tế

Tổng thống Mỹ Barack Obama hôm 24-4 tái cam kết bảo vệ đồng minh Nhật Bản trong cuộc đối đầu với Trung Quốc về vấn đề biển đảo tại cuộc hội đàm với Thủ tướng nước chủ nhà Shinzo Abe.

Ông cũng khẳng định liên minh Mỹ - Nhật chính là nền tảng cho an ninh châu Á - Thái Bình Dương nói riêng và an ninh thế giới nói chung.

Tổng thống Mỹ Barack Obama (trái) và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tại cuộc họp báo hôm 24-4

Ảnh: Reuters

Phát biểu tại cuộc họp báo sau đó, ông Obama khẳng định: “Chúng tôi không ở vị thế có thể xác định chủ quyền quần đảo Senkaku thuộc về quốc gia nào. Tuy nhiên, về phương diện lịch sử, nó đang được Nhật Bản kiểm soát và chúng tôi tin rằng không được đơn phương thay đổi điều này. Mọi vùng lãnh thổ thuộc quản lý của Nhật sẽ được bảo vệ bởi hiệp ước an ninh Mỹ - Nhật”.

Dù vậy, tổng thống Mỹ nhấn mạnh với Thủ tướng Abe rằng cần giải quyết tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư một cách hòa bình.

Mặt khác, ông Obama kêu gọi Trung Quốc tôn trọng các quy tắc quốc tế. “Tôi muốn nói rõ rằng tất cả chúng ta có trách nhiệm giúp duy trì những quy tắc cơ bản của thế giới và trật tự quốc tế.  Các nước, dù lớn hay nhỏ, phải tuân thủ những gì được coi là công bằng và hợp lý” - nhà lãnh đạo Mỹ phát biểu.

Trong khi đó, ông Abe cho biết Mỹ và Nhật đã đồng ý hợp tác trong một loạt vấn đề an ninh và quốc phòng. Theo ông, Tổng thống Obama hoan nghênh Tokyo xem xét dỡ bỏ lệnh cấm quyền tự vệ tập thể. Những người ủng hộ, đi đầu là ông Abe, cho rằng động thái này sẽ tạo điều kiện cho quân đội Nhật Bản hợp tác chặt chẽ hơn với Mỹ và các đồng minh khác.

Cũng tại cuộc gặp ông Abe, ông Obama thúc giục Nhật Bản có “những bước đi táo bạo” để tiến đến ký kết hiệp định thương mại song phương và sau đó là Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) - được xem là một phần quan trọng của chiến lược xoay trục sang châu Á - Thái Bình Dương của Mỹ. Cuộc đàm phán hiện nay về TPP giữa 2 nước đang gặp bế tắc, chủ yếu do Tokyo bảo vệ mạnh mẽ ngành nông nghiệp trong nước và bất đồng giữa hai bên về thị trường ô tô.

Ngoài Trung Quốc, Nhật Bản còn dính đến cuộc tranh chấp lãnh thổ với Hàn Quốc với tâm điểm là nhóm đảo Dokdo (Tokyo gọi là Takeshima). Trước khi ông Obama đến Seoul ngày 26-4, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hàn Quốc hôm 24-4 tuyên bố Dokdo cũng nằm trong phạm vi của hiệp ước phòng thủ chung với Mỹ. Tuy nhiên, hiện chưa rõ vấn đề Dokdo có được đem ra thảo luận hay không.

Trong một diễn biến khác, Trung Quốc hôm 24-4 đã phóng thích tàu chở hàng của Công ty Mitsui O.S.K. Lines Ltd sau khi doanh nghiệp Nhật Bản nộp phạt 28 triệu USD.