Mỹ: Tranh cãi việc điều quân đội đối phó biểu tình

Các quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết đã xuất hiện những bất đồng sâu sắc tại Lầu Năm Góc từ trước khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố khả năng triển khai quân đội nhằm lập lại trật tự sau loạt cuộc biểu tình khởi nguồn từ cái chết của người đàn ông da màu George Floyd.

Phát biểu tại Nhà Trắng hôm 1-6, ông Donald Trump nhấn mạnh nếu lãnh đạo các bang và thành phố không có các hành động cần thiết để bảo vệ tính mạng và tài sản người dân thì ông sẽ kích hoạt Đạo luật Chống nổi loạn năm 1807, theo đó cho phép Tổng thống Mỹ có quyền sử dụng quân đội để trấn áp các cuộc nổi loạn. Theo Cơ quan nghiên cứu Quốc hội Mỹ, Đạo luật năm 1807 vẫn chưa được kích hoạt kể từ năm 1992, thời điểm nổ ra các cuộc bạo loạn tại TP Los Angeles sau phiên tòa tuyên bố trắng án đối với 4 cảnh sát da trắng đánh đập công dân da màu Rodney King.

Nhiều quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ nhìn nhận tình hình hiện nay chưa đến mức phải triển khai quân đội, trừ khi thống đốc các bang cho đó là hành động cần thiết. Một phần của đạo luật nêu rõ các bang trước hết phải yêu cầu sự trợ giúp từ chính phủ nhưng điều khoản khác của đạo luật lại không bắt buộc sự đồng thuận của thống đốc hay cơ quan lập pháp của một bang trước quyết định triển khai quân đội của tổng thống.

Người biểu tình đối mặt với lực lượng thực thi pháp luật trong một cuộc biểu tình gần Nhà Trắng ở thủ đô Washington - Mỹ hôm 1-6 Ảnh: Reuters

Nhiều thống đốc bang đã nhanh chóng phản đối động thái triển khai lực lượng trấn áp người biểu tình của ông Donald Trump. Theo Thống đốc bang New York Andrew Cuomo, có một số cá nhân phá hoại nhưng đó chỉ là thiểu số trong số những người biểu tình, trong khi Thống đốc bang Illinois J. B. Pritzker bác bỏ ý tưởng chính phủ liên bang điều quân đội đến Illinois.

Một quan chức quốc phòng cho rằng các biện pháp tăng cường củng cố năng lực cho lực lượng thực thi pháp luật ở các bang và địa phương có thể được thực hiện nhưng việc điều động quân đội trấn áp các cuộc biểu tình nên là "sự lựa chọn cuối cùng". Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper hôm 1-6 cho biết đã có hơn 17.000 thành viên Vệ binh Quốc gia được huy động tại thủ đô Washington và 29 bang. Dù Tổng thống Trump đã yêu cầu Bộ Tư pháp và Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) điều tra cái chết của ông Floyd nhưng không có tuyên bố đáng kể nào nhằm giúp xuống thang cuộc khủng hoảng.

Ông Stephane Dujarric, phát ngôn viên của Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres, hôm 1-6 cho biết ông Guterres kêu gọi người dân Mỹ biểu tình ôn hòa, cũng như đề nghị lãnh đạo nước này kiềm chế và lắng nghe người dân.

Tuyên bố của lãnh đạo Liên Hiệp Quốc được đưa ra sau khi làn sóng biểu tình vì cái chết của George Floyd, người đàn ông da màu bị viên cảnh sát TP Minneapolis ghì chết hồi tuần trước, đã lan khắp nước Mỹ. Nhiều cuộc biểu tình ôn hòa trở thành bạo lực, khiến nhiều thành phố rơi vào tình trạng bất ổn. Ít nhất 40 thành phố tại Mỹ ban bố lệnh giới nghiêm nhằm kiểm soát chặt chẽ tình trạng bạo lực và nạn cướp phá nhưng bất thành.

Những người biểu tình đã phóng hỏa trung tâm thương mại ở TP Los Angeles, cướp phá các cửa hàng ở TP New York và đụng độ với cảnh sát ở TP St. Louis, bang Missouri hôm 1-6. Theo hãng tin AP, ít nhất 4.400 người bị bắt giữ trong các cuộc biểu tình kéo dài suốt tuần qua.