Nga - Thổ Nhĩ Kỳ dần “tan băng”

Quan hệ giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đang xuất hiện những dấu hiệu chớm tan băng sau hơn 4 tháng căng thẳng vì vụ máy bay ném bom Su-24 của Nga bị Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ.

Dấu hiệu mới nhất được cho là việc giới chức Thổ Nhĩ Kỳ bắt kẻ bị nghi đã sát hại viên phi công Nga trên chiếc Su-24 nói trên, theo báo Hurriyet tiết lộ hôm 31-3. Tờ báo cho biết đối tượng được xác định là lparslan Celik, một công dân Thổ Nhĩ Kỳ theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan. Y bị bắt cùng 13 người khác tại một nhà hàng ở TP Izmir bên bờ biển Aegean.

Giới quan sát cho rằng không phải ngẫu nhiên Ankara quyết định bắt giữ Celik vào thời điểm này sau khi để hắn “nhởn nhơ” nhiều tháng qua bất chấp sự giận dữ của Moscow.

Phía Nga đã hối thúc Thổ Nhĩ Kỹ bắt Celik ngay sau khi hắn tuyên bố nhóm của hắn đã bắn phi công Oleg Peshkov - cấp bậc trung tá - nhảy dù từ chiếc Su-24 bị bắn hạ gần biên giới Thổ Nhĩ Kỳ - Syria hôm 24-11-2015. Khi đó, tên này là phó chỉ huy Lực lượng Bảo vệ bờ biển Turkmen.

Giới chức Thổ Nhĩ Kỳ chưa đưa ra bình luận nào về vụ bắt giữ. Theo hãng tin Sputnik, phía Moscow không nhận được giải thích chính thức nào nhưng đang theo dõi sát diễn biến.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayip Erdogan phát biểu tại Viện Brookings ở WashingtonẢnh: REUTERS

Trước đó, một phái đoàn quân sự Nga có chuyến thăm đầu tiên tới TP Izmir hôm 29-3. Nhân chuyến thăm này, Phó Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Numan Kurtulmus cho biết Ankara lấy làm tiếc vì vụ việc năm ngoái, đồng thời kêu gọi hai bên giảm thiểu căng thẳng và bình thường hóa quan hệ, theo hãng tin Anadolu (Thổ Nhĩ Kỳ). Ông Kurtulmus tin tưởng 2 đất nước từng rất hòa hợp sẽ không ruồng bỏ nhau hoặc hủy hoại quan hệ.

Ngoài ra, giới chức hàng không dân dụng Nga gần đây đã dỡ bỏ lệnh cấm đối với các chuyến bay tới TP Antalya - Thổ Nhĩ Kỳ, điểm đến du lịch nổi tiếng đối với du khách Nga. Không có giải thích nào được đưa ra đối với quyết định này.

Theo trang Azer News, cả Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đều thiệt hại từ lệnh trừng phạt kinh tế được Tổng thống Nga Vladimir Putin áp đặt từ tháng 12-2015. Các con số thống kê sơ bộ cho thấy kim ngạch xuất khẩu từ Thổ Nhĩ Kỳ sang Nga trong tháng 1-2016 chỉ còn 108 triệu USD, giảm 2/3 so với cùng kỳ năm ngoái. Ở chiều ngược lại, kim ngạch xuất khẩu từ Moscow sang Ankara, chủ yếu là năng lượng, giảm 30%, xuống còn 1,3 tỉ USD.

Phát biểu tại Viện Brookings trong chuyến thăm Mỹ hôm 31-3, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayip Erdogan khẳng định Ankara và Moscow cần khôi phục hợp tác nhằm góp phần giải quyết các vấn đề khu vực. “Thổ Nhĩ Kỳ và Nga là 2 quốc gia có vai trò quan trọng và có ảnh hưởng lẫn nhau trong suốt nhiều thế kỷ qua. Những lợi ích chung của chúng tôi đòi hỏi quan hệ giữa 2 bên phải được khôi phục” - ông Erdogan nhấn mạnh.

Trước đó, trong bài phát biểu ở Trường ĐH George Washington tại thủ đô của Mỹ hôm 29-3, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu cũng quả quyết họ muốn bình thường hóa quan hệ với Nga bởi “nước này không chỉ là hàng xóm mà còn là đối tác mà chúng tôi từng có quan hệ rất tốt”.

Khi trả lời câu hỏi rằng sự đổ vỡ trong quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Nga có phải chỉ là tạm thời hay không, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova khẳng định “chắc chắn là như vậy”. Trong khi đó, Chủ tịch Hội đồng Liên bang (Thượng viện) Nga Valentina Matvienko nói Moscow sẽ chỉ nối lại quan hệ bình thường với Ankara sau khi Thổ Nhĩ Kỳ chịu thừa nhận trách nhiệm trong vụ bắn hạ Su-24.