Nhà tù nơi cai ngục không dám bước vào

Alcacuz là một trong những nhà tù tồi tệ nhất Brazil nhưng không đến nỗi hoàn toàn loạn lạc. Những vấn đề ở đây xảy ra tại hầu hết những khu vực khác khắp Brazil. Kể từ đầu năm nay, một loạt các vụ bạo loạn và nổi dậy đã khiến ít nhất 130 phạm nhân thiệt mạng tại quốc gia lớn nhất Mỹ La-tinh.

Tại Alcacuz, mỗi đợt gác chỉ có khoảng 12 lính canh trông giữ số tù nhân lên tới 1.500 người. Nguy hiểm hơn là những kẻ có đồng bọn bên ngoài đều được tuồn súng, dao, điện thoại và bất cứ thứ gì khác qua đường hầm. "Tiểu bang này đã mất kiểm soát. Chúng tôi bị các phạm nhân chiếm giữ tất cả các khu trong nhà tù" - bà Vilma Batista, một lính canh ở Alcacuz, trả lời hãng tin AP.

Bà Batista tiết lộ các lính canh đã không dám tiến vào một số khu vực kể từ khi một cuộc bạo loạn xảy ra vào tháng 3-2015. Họ thường xuyên bị trả lương trễ và một số tháp canh thì quá cũ kĩ đến nỗi không thể dùng được. Thậm chí, Alcacuz không lắp đặt cả máy soi chiếu dành cho người đến thăm còn máy kiểm tra thức ăn thì thường xuyên bị hỏng.

Nhà tù Alcacuz, nơi được xem là loạn lạc nhất Brazil. Ảnh: AP

Nhà tù Alcacuz được thiết kế để giam khoảng 1.000 tù nhân nhưng hiện nay có tới 1.550 người đang chen chúc tại đây. Bị áp đảo về số lượng và trang bị nghèo nàn, những người lính gác chỉ còn cách nhốt tù nhân vào những khu vực họ thậm chí còn không dám bước vào.

Giới chức địa phương cũng thừa nhận không còn cách nào để lập lại trật tự ở Alcacuz. Thống đốc bang Rio Grande do Norte, ông Robinson Faria, đã thông báo nhà tù này sẽ bị đóng cửa sau khi 3 nhà tù mới được hoàn thành. Trong thời điểm hiện tại, họ chỉ có thể điều một lực lượng cứu hộ khẩn cấp tới kiểm soát và sửa chữa các thiết bị hư hỏng tại Alcacuz.

Kể cả trước khi cuộc bạo loạn khiến 26 người chết vào ngày 14-1 xảy ra, các phạm nhân vẫn thường trốn ra khỏi buồng giam bằng cách phá hủy những cánh cửa rồi làm dao tự chế. Sau vụ việc, các lính canh thậm chí còn nhượng bộ xa hơn khi cho phép tù nhân lang thang trong khuôn viên nhà tù mà không có người trông giữ. Giờ đây họ chỉ có nhiệm vụ đảm bảo phạm nhân không bỏ trốn hoặc đánh nhau. Ngay cả việc giải cứu những người bị thương trong các cuộc ẩu đả, lính gác chỉ có thể đứng từ bên ngoài rồi thả cáng cứu thương vào.

Một số tù nhân tại Alcacuz. Ảnh: AP

Giống như các nhà tù điển hình khác tại Brazil, các băng nhóm trong Alcacuz đều phân chia lãnh thổ nhà giam và cắt cử người canh gác mỗi đêm để ngăn cản kẻ thù tấn công đồng bọn trong khi ngủ. Trong cuộc phỏng vấn với hãng tin AP, các tù nhân than phiền rằng họ không được hỗ trợ pháp lý hay chăm sóc y tế thường xuyên. Thân nhân của những người này tiết lộ một số phạm nhân bị thương vì dao hoặc súng trong những cuộc ẩu đả gần đây còn không được chữa trị.

Dù thiếu đi những dịch vụ cơ bản nhưng hầu như những vật phẩm "thiết yếu" khác đều có mặt ở Alcacuz, từ điện thoại, ma túy, dao, súng ngắn đến nhiều loại đạn dược khác nhau. Phòng giam ở đây được xây trên cát mềm đến nỗi có thể đào được bằng tay. Đến nay, ít nhất 4 đường hầm đã được phát hiện ngay bên ngoài các bức tường tuần tra lỏng lẻo.

"Tại đây, chúng tôi có tất cả mọi thứ, kể cả chó" - một phạm nhân, người đang thụ án tù vì tội trộm cắp, khoe khoang qua ứng dụng nhắn tin WhatsApp. Giống như tất cả những tù nhân được phỏng vấn khác, anh ta từ chối tiết lộ danh tính.

Các phạm nhân đứng trên nóc nhà tù Alcacuz. Ảnh: AP

Trong năm nay, cuộc sống tại các nhà tù ở Brazil, bao gồm cả Alcacuz, ngày càng tồi tệ hơn khi trận chiến giữa các băng nhóm dẫn tới hàng loạt những vụ giết người ghê rợn. Tình trạng này có thể báo hiệu sự khởi đầu của một cuộc chiến băng đảng toàn quốc để giành quyền kiểm soát các nhà tù, ông Benjamin Lessing, một nhà khoa học chính trị tại trường ĐH Chicago, chuyên nghiên cứu các cuộc xung đột tội phạm ở Mỹ La-tinh, cảnh báo.

Tổ chức tội phạm First Capital Command, băng nhóm lớn nhất Brazil, đang châm ngòi nhiều cuộc giao tranh với những băng đảng khác để bành trướng thế lực bên ngoài căn cứ ở bang Sao Paulo. Chúng đang chiến đấu dữ dội với Crime Syndicate, một tổ chức khác, để giành quyền kiểm soát ở Alcacuz.

Tại Brazil, các nhà tù chỉ có sức chứa khoảng 370.000 tù nhân nhưng con số tội phạm hiện đang vượt quá 620.000 người, theo một báo cáo năm 2014 của Bộ Tư pháp. Trong đó, có khoảng 40% phạm nhân đang chờ ngày bị đưa ra xét xử. Ngoài ra, vì không có đủ luật sư nhà nước, những vụ án buộc phải kéo dài từ năm này qua năm nọ.

Để giải quyết khủng hoảng, chính phủ của Tổng thống Michel Temer đã hứa hẹn xây thêm khoảng 30 nhà tù mới. Tuy nhiên, số cơ sở này chỉ đủ chỗ cho khoảng 25.000 tù nhân, chiếm 10% số phạm nhân được thống kê vào năm 2014.

Một phạm nhân bị thương được đưa ra ngoài bằng cáng. Ảnh: AP