Nhật Bản trước nguy cơ mất làng

Genkai shuraku, một thuật ngữ do giáo sư Kochi Akira Ono thuộc Trường Đại học Nagano đặt ra để chỉ những ngôi làng sắp bị biến mất. Những năm gần đây, các cuộc điều tra của chính phủ cho thấy hơn 1.400 ngôi làng có nguy cơ bị xóa sổ.

Hồi chuông cuối

Khi bà Terumi Obi - năm nay 80 tuổi - còn nhỏ, có chừng 50 trẻ em trong lớp 1 ở làng Masutomi thuộc tỉnh Yamanashi, phía Tây Bắc Tokyo. Thế nhưng, vào tháng 4 mới đây, tiếng chuông trường vang lần cuối cùng.

Số lượng học sinh trong trường giờ chỉ còn 7 em. Từ giờ trở đi, những đứa trẻ này phải mất 30 phút đi xe buýt vào thành phố Hokuto để đến trường. Khi đó, những phòng học của trường làng này trở thành nơi trưng bày tác phẩm hội họa của một nghệ sĩ địa phương.

Bà Terumi Obi trên thửa ruộng trước nhà ở làng Masutomi. Ảnh: THE STRAITS TIMES

Câu chuyện nghe chừng quen thuộc ở các vùng nông thôn Nhật Bản khi tỉ lệ sinh giảm mạnh, còn người trẻ thì rời làng đến sinh sống ở các thành phố. Điều đó đồng nghĩa với việc những ngôi làng giống như Masutomi đang chết dần. “Trước kia, những ngôi nhà trong làng đều có nhiều thế hệ sống chung với nhau. Còn giờ đây, làng rất yên ắng. Không còn người trẻ ở đây nữa vì tất cả đã đi đến các thành phố để tìm việc” - bà Terumi Obi nói pha chút nuối tiếc.

Năm 1959, có 2.639 người sống ở làng Masutomi. Đến năm 1975, dân số giảm xuống còn 1.490 và trong cuộc điều tra dân số mới nhất (năm 2008), con số này chỉ còn 627.

Cuộc chiến cam go

Ban đầu, chính phủ đưa ra các đề án khuyến khích mọi người bám trụ ở làng quê, đầu tư nhiều vào cơ sở hạ tầng, trợ cấp nông nghiệp và thu hút các công ty xây dựng cửa hàng ở vùng nông thôn để tạo ra công ăn việc làm. Tuy nhiên, cuộc đấu tranh ngày càng khó khăn khi tỉ lệ sinh ở Nhật Bản tiếp tục giảm.

Theo Bộ Y tế, dân số của nước này sụt giảm đến 204.000 người vào năm ngoái, tức còn 126,24 triệu người, mức sụt giảm nghiêm trọng nhất kể từ năm 1947. Tổng số ca tử năm ngoái là 1,261 triệu, tăng 64.000 so với năm 2010, trong khi số trẻ sinh ra là 1,057 triệu, giảm 14.000 trẻ so với năm trước. Đến 2060, với đà sụt giảm dân số này, ​​dân số Nhật Bản sẽ giảm xuống còn 87 triệu người, trong đó 40% ở độ tuổi trên 65.

Ông Nobuyasu Mitsui, quan chức phụ trách phát triển cộng đồng của thành phố Hokuto, nơi quản lý làng Masutomi, nói với báo The Straits Times (Singapore): “Trong quá khứ, chính phủ trợ cấp kinh phí cho chúng tôi nhưng giờ đây điều đó đã thay đổi và chúng tôi phải cân bằng lại chuyện tiền nong”. Không ít hội đồng thành phố phải nhờ cậy đến các trường đại học và công ty lớn để tìm cách vực dậy các làng. Theo đó, những người trẻ chuyển về vùng quê sinh sống sẽ nhận được 20.000 yen, còn các gia đình có một đứa con cũng nhận được khoản trợ cấp kha khá.