Nhật Bản với cuộc khủng hoảng thiếu trẻ con

Anh Noriyuki Nakazawa, 32 tuổi, là cựu nhân viên của một hãng tàu Nhật Bản, đang theo học để lấy một tấm bằng Cao học Quản trị kinh doanh (MBA)  ở Singapore. Người vợ 31 tuổi của anh, Keiko, là một nhân viên kế toán, sống tại Nhật và đi chơi nước ngoài 4 lần mỗi năm. Với triển vọng nghề nghiệp tươi sáng và không phải lo lắng về tiền bạc, vợ chồng Nakazawa và Keiko dường như có tất cả, ngoại trừ một thứ mà chính quyền muốn có: em bé.

Lấy nhau 5 năm, hai vợ chồng vẫn chưa có con và chưa có kế hoạch nào cho việc này. Trong một cuộc trò chuyện với báo Singapore The Sunday Times, Nakazawa tiết lộ: “Nuôi một đứa con ở Nhật cực kỳ tốn kém!”. Rất nhiều cặp vợ chồng có ý nghĩ như Nakazawa và điều này khiến cho chính quyền Nhật phải lo lắng. Các con số thống kê được công bố vào tháng trước cho thấy sinh suất ở nước này đang ở mức thấp kỷ lục trong năm 2002. Cụ thể, năm ngoái chỉ có 1,156 triệu trẻ con chào đời ở Nhật, giảm gần 15.000 trẻ so với năm 2001, khi tỉ lệ sinh là 1,33 trẻ/phụ nữ – tỉ lệ thấp nhất kể từ khi kết thúc Thế chiến II. Dự kiến dân số Nhật sẽ tiếp tục giảm và già đi từ nay đến năm 2050. Đây không thể là tin tốt cho nước Nhật bởi điều đó có nghĩa là nước này sẽ thiếu lao động để có thể thúc đẩy nền kinh tế đang trì trệ và một gánh nặng “nặng” hơn cho những người đóng thuế Nhật khi họ phải trang trải các chi phí cao hơn cho lương hưu và y tế.

Một số chuyên gia khác cho rằng số lượng trẻ con giảm đi ở Nhật là vì ngày càng có nhiều phụ nữ Nhật không lập gia đình. Tiến sĩ Thang Leng Leng, một nhà nhân chủng học thuộc khoa Nhật Bản học của Trường Đại học Quốc gia Singapore, cho biết các phụ nữ trên đã chọn việc làm thay vì hôn nhân và con cái. Theo bà Thang, sinh suất ở những phụ nữ đi làm ở Nhật trong những năm cuối thập kỷ 90 chỉ ở mức 0,6 so với 2,96 ở những bà mẹ làm nội trợ. Một số nhà xã hội học lại nhìn thấy những vấn đề cơ bản hơn, chẳng hạn như việc thiếu các dịch vụ chăm sóc trẻ con. Giáo sư Glenda Roberts thuộc Trường Đại học Waseda, nói với tờ báo trên rằng, không giống như những nước khác, việc thuê người giúp việc nước ngoài ở Nhật là không thể được do luật nhập cư khắt khe của nước này.  Một nguyên nhân nữa của việc giảm sinh suất là chi phí học hành quá cao. Anh Akihiro Ozasa, 28 tuổi, nhân viên của một công ty tài chính, cho biết phần lớn người ta không đủ khả năng để nuôi con vì lý do này.

Các chuyên gia còn đưa ra một lý do khác: Sự cải thiện vị thế của phụ nữ Nhật trong xã hội. Theo giáo sư Roberts, phụ nữ Nhật ngày nay được học hành tử tế hơn và có nhiều tham vọng về việc làm và sự nghiệp trong cuộc đời của họ, chứ không phải chỉ “sinh ra để làm mẹ và bà nội trợ” như trước kia. Cô Katsue Kuwabara, một sinh viên 27 tuổi còn độc thân, cho biết  bản thân cô chưa nghĩ đến chuyện lập gia đình vì  cô đang muốn tận hưởng sự tự do.

Thật ra, kể từ những năm 90, chính quyền Nhật đã thực thi một loạt các biện pháp hỗ trợ trẻ con dành cho các phụ nữ đi làm. Tuy nhiên, theo tiến sĩ Thang, các biện pháp  này không được thực hiện suôn sẻ do sự trì trệ kinh tế. Các công ty cố gắng không thuê phụ nữ và những phụ nữ đi làm cố gắng giữ lấy việc làm của mình. Ngoài ra, chính quyền Nhật vào tháng 11 năm ngoái đã công bố các kế hoạch bao cấp việc sinh sản để tăng sinh suất, nhưng các ưu đãi này không hẳn đã khiến các cặp vợ chồng như Nakazawa “đồng lòng” sinh em bé.