Ông Donald Trump xuống thang

Cuộc đối đầu giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Đảng Dân chủ về ngân sách cho bức tường biên giới tạm khép lại hôm 25-1 sau khi ông chủ Nhà Trắng chịu nhượng bộ và ký ban hành dự luật mở cửa lại chính phủ trong 3 tuần. Trước đó, dự luật này được thượng viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát và hạ viện do phe Dân chủ chiếm đa số thông qua.

Đảng Dân chủ xem đây là chiến thắng bởi họ lâu nay đòi hỏi phải mở cửa lại chính phủ trước rồi mới đàm phán chuyện an ninh biên giới. "Sự đoàn kết là sức mạnh của chúng tôi. Tổng thống có lẽ đã đánh giá thấp điều này" - Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi nhận định. Dĩ nhiên là nhà lãnh đạo Mỹ không chịu xuống thang dễ dàng: "Nếu chúng tôi không có một thỏa thuận công bằng từ quốc hội, chính phủ sẽ lại đóng cửa vào ngày 15-2 tới hoặc tôi sẽ sử dụng quyền được trao bởi luật pháp và hiến pháp để giải quyết tình huống khẩn cấp này".

Ba tuần là khoảng thời gian không dài để các bên thu hẹp bất đồng sâu sắc hiện nay. Trước mắt, ông Donald Trump cho biết một ủy ban tập hợp nghị sĩ 2 đảng Cộng hòa và Dân chủ sẽ được thành lập để bàn về chuyện chi tiêu, đồng thời nhấn mạnh hàng rào hoặc bức tường biên giới là "một phần quan trọng của giải pháp".

Trong dấu hiệu cho thấy một giải pháp như ông Trump mong muốn vẫn còn xa vời, thủ lĩnh Đảng Dân chủ tại thượng viện, ông Chuck Schumer, khẳng định đảng của ông phản đối ngân sách cho bức tường nhưng đồng ý về những biện pháp khác nhằm bảo đảm an ninh biên giới. Tương tự, bà Pelosi tái khẳng định lập trường nói "không" với ngân sách cho kế hoạch trên.

Các nghị sĩ Đảng Dân chủ tại lễ ký dự luật mở cửa chính phủ Mỹ trong 3 tuần hôm 25-1 Ảnh: REUTERS

Trang Roll Call nhận định sẽ khó có chuyện Đảng Dân chủ chịu nhượng bộ trong quá trình đàm phán sắp tới bởi làm vậy không khác gì tưởng thưởng cho hành động đóng cửa chính phủ của ông Trump. Một kịch bản như thế sẽ buộc ông Trump phải đưa ra lựa chọn khó khăn sau 3 tuần nữa. Việc tiếp tục đóng cửa chính phủ không có lợi về mặt chính trị bởi sự bất mãn từ không ít cử tri. Vì thế, bước đi khả dĩ hơn là tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia để đơn phương cấp tiền xây bức tường ở biên giới với Mexico - một động thái chắc chắn đối mặt nhiều rào cản pháp lý.

Lựa chọn "câu giờ" cũng được tính đến dù bản thân ông Trump có thể không thích: Tiếp tục mở cửa chính phủ trong ngắn hạn và chờ đàm phán đạt kết quả.

Việc ông Trump tạm xuống thang diễn ra trong ngày thứ 35 chính phủ Mỹ đóng cửa một phần, qua đó trở thành lần đóng cửa dài nhất lịch sử. Theo ước tính của Cơ quan Xếp hạng tín nhiệm S&P Global Ratings, kinh tế Mỹ thiệt hại ít nhất 6 tỉ USD từ tình trạng nói trên, tức nhiều hơn cả khoản ngân sách 5,7 tỉ USD mà ông Trump yêu cầu quốc hội cấp cho kế hoạch xây hàng rào (yêu cầu trước đó là bức tường) biên giới.

Không chỉ gây thiệt hại kinh tế, cuộc sống, công việc của khoảng 800.000 nhân viên liên bang (buộc phải làm việc hoặc nghỉ phép không lương) cũng bị xáo trộn, còn an toàn và an ninh hàng không bị tác động tiêu cực. Hôm 25-1, hàng trăm chuyến bay tại một số sân bay ở 2 thành phố New York, Philadelphia và bang New Jersey đã bị hủy hoặc hoãn khi có thêm nhiều nhân viên kiểm soát không lưu "nghỉ ốm".

Một số cơ quan liên bang cũng cho biết tỉ lệ nhân viên không đi làm cao hơn nhiều giữa lúc không rõ khi nào họ mới nhận được lương. Sức ép càng gia tăng lên Nhà Trắng và quốc hội sau khi Phòng Thương mại Mỹ cảnh báo tình trạng đóng cửa đang ảnh hưởng mạnh lên doanh nghiệp nhỏ khắp nước, nhất là những doanh nghiệp làm việc cho các cơ quan liên bang bị đóng cửa.