Philippines tính toán lại chiến lược đối phó Trung Quốc trên biển Đông

Theo giới chuyên gia, tình hình kinh tế xấu đi vì đại dịch viêm đường hô hấp cấp do virus corona chủng mới (Covid-19) cũng là một yếu tố khiến Philippines ngừng rút Thỏa thuận các lực lượng thăm viếng quân sự (VFA) – vốn là trung tâm của quan hệ đồng minh Mỹ-Philippines.

Theo chuyên gia Richard Javad Heydarian, làm việc tại Manila, động thái nêu trên của Tổng thống Duterte không hoàn toàn bất ngờ nếu xem xét những hành vi ngày càng ngang ngược của Bắc Kinh trên biển Đông trong thời gian gần đây, bao gồm vụ việc một tàu chiến Trung Quốc chĩa súng laser vào một tàu khu trục Philippines hồi tháng 2.

Chuyên gia phân tích an ninh châu Á Lucio Blanco Pitlo III cho rằng Tổng thống Duterte vẫn nhận thấy quan hệ đồng minh Manila - Washington "quan trọng đối với việc bảo vệ lợi ích quốc gia và chống lại ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc, đặc biệt là khi sức mạnh quân sự của Bắc Kinh vượt trội so với Manila".

Mỗi năm, Philippines và Mỹ tổ chức hàng trăm cuộc tập trận chung. Năm ngoái, 2 nước đồng ý tiến hành 281 cuộc tập trận chung, tăng so với con số 261 của năm trước đó. Trong khi đó, các cuộc tập trận chung giữa Philippines và Trung Quốc là ít hơn rất nhiều.

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte. Ảnh: Reuters

Theo chuyên gia phân tích quốc phòng cấp cao của viện nghiên cứu Rand Corporation (trụ sở Washington – Mỹ) Derek Grossman, Tổng thống Duterte "cuối cùng cũng sẽ hủy bỏ VFA. Tuy nhiên, việc Manila trân trọng thỏa thuận này đến mức tiếp tục giữ lại thêm một thời gian chắc chắn là một tín hiệu đầy hứa hẹn. Nó chứng minh rằng Philippines tin các mối quan hệ an ninh với Mỹ là cần thiết để đối phó với Trung Quốc".

Giới chuyên gia cho rằng các nước trong khu vực nhiều khả năng "cảm thấy nhẹ nhõm" với quyết định của Philippines, bởi quyết định này cũng đồng nghĩa với việc sự hiện diện quân sự trong khu vực của Mỹ sẽ không bị ảnh hưởng nghiêm trọng, ít nhất là đến thời điểm hiện tại.

Kể từ khi nắm quyền vào năm 2016, Tổng thống Duterte thường xuyên công khai ý định xa lánh Mỹ để tiến gần hơn đến Trung Quốc và các khoản đầu tư cơ sở hạ tầng của quốc gia này.

Tuyên bố hồi tháng 2 của Manila nói rằng họ sẽ bắt đầu quá trình chấm dứt VFA trong 180 ngày được xem là một động thái nhằm làm suy yếu quan hệ đồng minh truyền thống với Mỹ, kể cả khi Manila giải thích rằng họ làm như vậy để phát triển các mối quan hệ đồng minh và năng lực quốc phòng riêng.

Người dân Philippines biểu tình phản đối sự hiện diện của tàu Trung Quốc trên biển Đông hồi tháng 4-2019.Ảnh: Reuters