Quan tham Trung Quốc: Tránh né sự trừng phạt

Một số quan chức chính phủ Trung Quốc (TQ) đang “lách” chỉ thị thực hành tiết kiệm để chống tham nhũng, hối lộ của Chủ tịch Tập Cận Bình bằng cách tổ chức tiệc tùng và các hình thức phô trương hoang phí khác một cách bí mật, kể cả việc giấu giếm rượu mạnh trong chai đựng nước. Tờ Nhân dân nhật báo tố cáo: “Ở một số nơi, hành vi sử dụng tiền công quỹ để ăn uống đã chuyển từ các khách sạn xa hoa đến những nơi riêng tư và nơi kinh doanh”.

Xa hoa hạn chế

Hình thức tránh né sự nhòm ngó của mọi người như trên được gọi là “xa hoa hạn chế”. Báo chí đã phanh phui một số trường hợp phòng tắm hơi trong nhà ở trang trại và rượu Mao Đài chứa trong chai nước khoáng. Mao Đài là một trong ba danh tửu trên thế giới, là loại rượu mạnh vẫn thường được dùng để thết đãi tại các bữa tiệc lớn ở TQ, rất đắt tiền.

Bài bình luận trên Nhân dân nhật báo viết rõ: “Những cách đánh lừa tai mắt của nhân dân được xem là điển hình của hành vi không tuân theo chỉ thị và vẫn không hề dừng lại dù bị cấm”. Theo báo này, hiện tượng nêu trên đã nhắc nhở Đảng Cộng sản TQ về sự cần thiết phải giám sát và điều chỉnh một cách nghiêm ngặt mọi hành vi của các thành viên trong đảng. Chắc hẳn là cơ chế như vậy phải thực hiện lâu dài để không chỉ dễ dàng phát hiện tham nhũng mà còn làm cho tệ nạn này không có đất sống.

Phải công nhận rằng thị trường các mặt hàng xa xỉ ở TQ nói chung đang trên đà giảm sút. Đơn cử, trong giai đoạn mừng đón Tết Nguyên đán từ 20-1 đến 20-2 năm nay, các khoản chi tiêu cho các mặt hàng xa xỉ ở đại lục đã xuống mức 830 triệu USD, giảm 53% so với năm trước. Nhìn chung, sức tiêu thụ loại xa xỉ phẩm ở TQ đã giảm mạnh, từ 30% năm ngoái xuống còn 7% trong năm nay. Thậm chí, một số nhà bán lẻ ở châu Âu phải thốt lên rằng họ chỉ nhìn thấy thấp thoáng du khách TQ đi qua cửa hàng của họ. Những con số nêu trên đã khiến người ta đưa ra rất nhiều phỏng đoán về những gì có thể gây cản trở cho sự tăng trưởng của thị trường xa xỉ phẩm. Tất nhiên là dư luận liên tưởng đến chiến dịch chống tham nhũng của Chủ tịch Tập Cận Bình.

Đối với hầu hết nhà bình luận, cuộc truy quét tham nhũng này là nguyên nhân duy nhất đáng đề cập đến. Một bài báo đăng trên tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng đã quyết đoán rằng nhiều nhãn hiệu sang trọng khẳng định các chính sách của chính phủ TQ đã gây ra thiệt hại cho họ, đặc biệt là sự trừng trị thẳng tay của chính quyền đối với thói phô trương và hành vi tặng quà xa xỉ. Ngược lại, có người biện luận rằng người ta viện cớ chiến dịch chống tham nhũng để che lấp những nguyên cớ thực sự của tình trạng sa sút thị trường xa xỉ phẩm, đó là người tiêu dùng TQ đã thay đổi một cách rõ ràng thói quen mua sắm và tình cảm của họ.

“Nạn nhân gián tiếp”

Tuy nhiên, nói gì thì nói, chiến dịch chống tham nhũng đã ảnh hưởng mạnh đến việc mua những món hàng xa xỉ phẩm làm quà tặng nhằm mục đích hối lộ. Không còn nghi ngờ gì nữa, chiến dịch chống tham nhũng đang gây thiệt hại cho thị trường xa xỉ phẩm ở TQ. Một số ngành công nghiệp vốn nổi tiếng làm ăn phát đạt vì thực tế tặng quà trên mức tình cảm, chẳng hạn như những chiếc đồng hồ đeo tay sang trọng và những chai rượu đắt tiền, đã trở nên lao đao vào thời điểm TQ thực hiện những cuộc thanh trừng tệ nạn tham nhũng.

Những ngành nghề gắn với văn hóa thết đãi tiệc tùng cũng bị tác động mạnh, trong đó có những nhà hàng dành cho thực khách sành điệu, những khách sạn 5 sao ở Bắc Kinh. “Nạn nhân gián tiếp” khác nữa của chiến dịch chống tham nhũng ở TQ còn là những nhà cung cấp các món ăn cao lương mỹ vị đắt tiền, những địa điểm giải trí hấp dẫn và cả các dịch vụ cung cấp hoa vốn gắn với các bữa tiệc sang trọng. Công ty Pháp Pernod Ricard “trách” chiến dịch chống tham nhũng ở TQ đã khiến cho doanh số bán rượu whisky giảm mạnh. Giám đốc tài chính Stacey Cartwright của công ty này thừa nhận rằng văn hóa tặng quà từ trước đến nay vẫn là một nguồn lợi tức quan trọng của công ty.

Tất cả những điều nêu trên cho thấy lâu nay, tệ nạn tham nhũng, hối lộ đã phát triển đến một mức độ không thể kiểm soát và lan tỏa vào mọi ngõ ngách đời sống xã hội nước này. Do đó, khi chính quyền thẳng tay trừng trị quan tham, tất cả những gì “ăn theo” tham nhũng, hối lộ đều bị ảnh hưởng rất nặng nề. Đó là điều tất yếu.

Theo Công ty Nghiên cứu thị trường Euromonitor International ở London, vào thời điểm này năm ngoái, có nhiều quan chức chính phủ và ủy viên quản trị công ty ở TQ chưng diện những chiếc đồng hồ đeo tay Cartier hoặc Rolex; còn lúc này, nhiều chiếc đồng hồ sang trọng như vậy nằm im lìm trong hộc tủ ở nhà hoặc được đem bán tại các cửa hàng second-hand như Brand Off ở Thượng Hải.