Thượng viện Mỹ lật tẩy CIA

Liên Hiệp Quốc (LHQ) và các tổ chức nhân quyền lớn trên thế giới kêu gọi Mỹ truy tố những quan chức chịu trách nhiệm về hành động tra tấn nghi can khủng bố bị cáo buộc trong báo cáo tóm tắt dài 525 trang được Ủy ban Tình báo Thượng viện Mỹ công bố hôm 9-12.

Không điều tra hình sự

Đặc phái viên LHQ phụ trách chống khủng bố và nhân quyền Ben Emmerson cho rằng Mỹ có nghĩa vụ đưa những người chịu trách nhiệm ra xét xử theo luật pháp quốc tế. Không bỏ qua cơ hội, Triều Tiên yêu cầu Hội đồng Bảo an LHQ lên án Mỹ vì những biện pháp “tra tấn vô nhân đạo”. Trung Quốc cũng cáo buộc Mỹ có tiêu chuẩn kép về nhân quyền còn Thủ tướng Anh David Cameron, đồng minh của Mỹ, nhận định tra tấn luôn sai trái.

Trấn nước là một trong những biện pháp tra tấn khét tiếng của CIA Ảnh: REUTERS

Bất chấp những phản ứng trên, Bộ Tư pháp Mỹ cho biết sẽ không mở cuộc điều tra hình sự đối với cáo buộc Cơ quan Tình báo trung ương (CIA) tra tấn nghi can bị họ giam giữ vì báo cáo “không đưa ra bất kỳ thông tin mới nào”. Tuy nhiên, báo USA Today dẫn lời một số nhà hoạt động nhân quyền và chuyên gia pháp lý Mỹ cho rằng nội dung báo cáo đã cung cấp bằng chứng mới về những tội ác hình sự cần phải truy tố.

Trong khi đó, Giám đốc CIA John Brennan dù thừa nhận chương trình giam giữ, thẩm vấn của cơ quan này có thiếu sót và phạm một số sai lầm nhưng khẳng định không lừa dối ai. Ông biện hộ những biện pháp thẩm vấn hà khắc “thực sự đem lại thông tin tình báo, giúp ngăn chặn kế hoạch tấn công, bắt giữ khủng bố và cứu nhiều sinh mạng”. Sáu cựu giám đốc, phó giám đốc CIA cũng đồng thanh chỉ trích báo cáo trên “một chiều và nhiều sai sót”.

Thiếu hiệu quả

Tranh cãi nổ ra dữ dội sau khi báo cáo nói trên cáo buộc CIA lừa dối Nhà Trắng và công chúng về hành vi tra tấn những người bị giam giữ sau sự kiện khủng bố 11-9-2001, mức độ tàn bạo cao hơn hẳn so với những gì thừa nhận. Một kết luận đáng chú ý khác là CIA không đập tan bất kỳ âm mưu nào bất chấp vô số đòn tra tấn tại những cơ sở bí mật khắp thế giới trong giai đoạn 2002-2006, thời điểm ông George W. Bush còn làm tổng thống Mỹ.

Báo The Telegraph (Anh) liệt kê những “kỹ thuật thẩm vấn nâng cao” gây sốc của CIA, như tù nhân không được ngủ trong 180 giờ, bị còng tay qua đầu và treo lên trần nhà trong nhiều giờ hoặc bị trấn nước liên tục. Ngoài ra, nhân viên CIA còn dộng đầu tù nhân vào tường, dùng khăn mặt cuộn tròn đánh vào mặt họ, đe dọa tính mạng người thân họ, cho họ nghe nhạc đinh tai nhức óc. Chưa hết, đặc vụ CIA đã gí súng lục sát đầu Abd al-Rahim al-Nashiri, một công dân Ả Rập Saudi bị cáo buộc đứng sau vụ đánh bom tàu USS Cole và dọa tra khảo bằng một mũi khoan.

Theo đài CNN, báo cáo đầy đủ của Ủy ban Tình báo Thượng viện Mỹ dài đến 6.000 trang và vẫn còn được giữ kín. Đây là thành quả của 5 năm “mày mò” 6,3 triệu trang tài liệu của CIA. Không chỉ nội dung mà thời điểm công bố báo cáo cũng gây tranh cãi. Do người đứng đầu ủy ban là bà Dianne Feinstein, thuộc Đảng Dân chủ, nên một số thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa cho rằng đây là đòn tấn công ông Bush dù báo cáo thừa nhận cựu tổng thống chỉ được CIA báo cáo về chương trình thẩm vấn tù nhân 4 năm sau khi nó được tiến hành. Ngoài ra, một số thành viên Cộng hòa lo ngại các nhóm khủng bố sẽ lấy báo cáo làm cớ kích động làn sóng bạo lực chống Mỹ. Trong nỗ lực ngăn chặn nguy cơ này, Tổng thống Barack Obama cam kết sẽ không để chương trình thẩm vấn tương tự tiếp diễn sau khi đánh giá những hành động của CIA phản tác dụng và “đi ngược lại các giá trị của chúng ta”.