Tổng thống Kazakhstan sa thải bộ trưởng quốc phòng

Quyết định sa thải ông Bektanov đánh dấu giai đoạn mới nhất trong cuộc thanh lọc đội ngũ an ninh của Tổng thống Tokayev sau các cuộc bạo loạn bùng lên hai tuần trước.

Ông Tokayev nói: "Trong những sự kiện đầu tháng 1, lực lượng vũ trang đã không thể hoàn thành nhiệm vụ được giao như mong đợi, do thiếu sự lãnh đạo chắc chắn và chủ động". Tổng thống Tokayev cho rằng Bộ trưởng Bektanov thiếu "phẩm chất chỉ huy".

Quyết định sa thải ông Bektanov, Tổng thống Kazakhstan giao trọng trách bộ trưởng quốc phòng cho Ruslan Zhaksylykov, người từng là thứ trưởng Bộ Nội vụ và là người đứng đầu lực lượng vệ binh quốc gia.

Ông Tokayev cho biết lực lượng vũ trang cần được hiện đại hóa triệt để và có lực lượng tình báo quân sự tốt hơn để "cung cấp thông tin kịp thời và đáng tin cậy về các mối đe dọa trong và ngoài nước" cho chính phủ.

Bộ trưởng Quốc phòng Kazakhstan Murat Bektanov bị mất chức sau bất ổn. Ảnh: The Astana Times

Theo hãng tin Reuters, ông Tokayev trở thành tổng thống vào năm 2019 nhưng người tiền nhiệm Nursultan Nazarbayev vẫn tiếp tục nắm giữ quyền lực đáng kể với tư cách là người đứng đầu Hội đồng An ninh. 

Ngày 18-1, ông Nazarbayev xuất hiện trên truyền hình phủ nhận bất kỳ sự rạn nứt nào trong giới tinh hoa cầm quyền, nói rằng ông đã từ bỏ quyền lực và Tổng thống Tokayev hoàn toàn phụ trách đất nước.

Lực lượng an ninh Kazakhstan đã phong tỏa nhiều tuyến phố ở trung tâm Almaty. Ảnh: Reuters

Các cuộc biểu tình bùng lên từ ngày 2-1 rồi biến thành bạo loạn ở nhiều địa phương, làm tổn hại hình ảnh một quốc gia ổn định và được kiểm soát tốt, vốn giúp Kazakhstan thu hút hàng trăm tỉ USD đầu tư từ phương Tây vào các ngành khai thác và dầu mỏ.

Tổng thống Tokayev đã buộc phải nhờ đến lực lượng gìn giữ hòa bình từ Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể (CSTO) do Nga dẫn đầu để giải quyết tình trạng bất ổn. 

Ngày 19-1, Bộ Quốc phòng Nga cho biết các binh lính Nga đã hoàn tất rút khỏi Kazakhstan sau khi nước này dỡ bỏ tình trạng khẩn cấp áp dụng nhằm đối phó tình trạng bất ổn. 4 máy bay đưa những binh lính cuối cùng của Nga đã rời khỏi thủ đô Nur-Sultan và thành phố Almaty của Kazakhstan.

Giới chức Kazakhstan cho biết ít nhất 225 người thiệt mạng trong bạo loạn, trong đó 19 người là nhân viên thực thi pháp luật và quân nhân, trong khi gần 8.000 người bị bắt. 

Theo ước tính ban đầu, thiệt hại kinh tế do tình trạng bất ổn vào khoảng 2-3 tỉ USD. Khoảng 1.300 doanh nghiệp bị ảnh hưởng, hơn 100 doanh nghiệp và ngân hàng bị tấn công, khoảng 500 xe cảnh sát bị đốt cháy.