Tổng thống Uzbekistan qua đời sau 27 năm nắm quyền

Nhà lãnh đạo 78 qua đời sau 27 năm nắm quyền. Lễ tang của ông sẽ được tiến hành theo nghi lễ Hồi giáo ở thành phố quê nhà Samarkand trong ngày 3-9 với sự chủ trì của Thủ tướng Shavkat Mirziyoyev – được coi là người kế nhiệm tiềm năng.

Tổng thống Uzbekistan Islam Karimov qua đời. Ảnh: AP

Hãng thông tấn nhà nước Uza tôn vinh ông Karimov là một nhà "lãnh đạo thực sự vĩ đại". Theo BBC, các nhóm nhân quyền nói rằng ông Karimov gây không ít bất bình trong quá trình cầm quyền, thế nhưng đối với những người ủng hộ, ông được cho là người gìn giữ sự ổn định cho nước nhà.

Bày tỏ lời chia buồn trong một tuyên bố (bằng tiếng Nga) hôm 2-9, Tổng thống Nga Vladimir Putin gọi ông Karimov là một nhà chính khách đã “đóng góp vào sự ổn định và an ninh của Trung Á” và sự ra đi của ông là “sự mất mát lớn đối với nhân dân Uzbekistan”.

Thông báo chính thức về việc ông Islam Karimov qua đời được đưa ra trong đêm 2-9 nhưng Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ đã gởi lời chia buồn tới Tashkent nhiều giờ trước đó trong một chương trình phát sóng trực tiếp trên truyền hình.

Truyền thông thế giới đã bắt đầu đưa tin về khả năng vị lãnh đạo này đã qua đời sau khi con gái ông là Lola Karimova-Tillyaeva đăng một bức hình màu đen lên Instagram, với thông điệp "Ông đã rời bỏ chúng ta" hôm 2-9.

Giới quan sát không khỏi hoài nghi về lý do giới chức Uzbekistan chậm trễ thông báo về cái chết của người đứng đầu nước này. Ông Islam Karimov đã lãnh đạo hơn 1/4 thế kỉ mà không có tên người kế nhiệm được công bố, do đó sự chậm trễ này có thể gợi lên suy đoán có sự tranh chấp quyền lực phía sau hậu trường.

Tuy nhiên, giả thuyết này cũng khó tìm thấy cơ sở để xác thực bởi chính trường Uzbekistan rất khép kín. Điều này khiến giới quan sát rất khó lý giải các dấu hiệu. Dưới thời Liên Xô cũ, người chủ trì tang lễ luôn sẽ là người sẽ kế nhiệm.

Ông Karimov là lãnh đạo Uzbekistan thuộc Liên Xô vào năm 1989. Sau khi Liên Xô tan rã, ông tuyên bố khai sinh Cộng hòa Uzbekistan và trở thành tổng thống cho tới nay.