Trung Quốc “không tha” cả Nam Cực

Kể từ khi lên nắm quyền, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình thường xuyên có những chuyến công du khắp thế giới, từ châu Âu cho đến các đảo quốc xa xôi ở Thái Bình Dương và Caribe. Vì thế, không có gì ngạc nhiên khi ông Tập đặt chân đến TP Hobart ở bang Tasmania - Úc vào tháng 11 năm ngoái để mở đường cho nỗ lực tăng cường hiện diện ở Nam Cực cách đó hơn 3.000 km về phía Nam.

Đứng trên tàu phá băng Tuyết Long có chở theo các nhà khoa học Trung Quốc ở Hobart, ông Tập hùng hồn tuyên bố Bắc Kinh sẽ có mặt nhiều hơn ở Nam Cực, một trong số ít nơi trên trái đất vẫn chưa có sự khai phá của con người nhưng lại có nguồn dầu khí và khoáng sản phong phú, hải sản giàu protein cùng nguồn nước sạch. Bằng chứng cho tuyên bố này là việc Trung Quốc ký với Úc một thỏa thuận 5 năm, cho phép tàu và trong tương lai là máy bay của Bắc Kinh được tiếp nhiên liệu và thực phẩm ở Hobart trước khi đến Nam Cực.

Một trạm nghiên cứu khoa học của Trung Quốc ở Nam Cực

Ảnh: China Daily

Trong số 52 quốc gia ký Hiệp ước Nam Cực vào năm 1959, Trung Quốc hiện là nước đầu tư mạnh tay nhất cho hoạt động nghiên cứu ở khu vực này. Theo báo The New York Times hôm 4-5, Bắc Kinh đã cho khánh thành trạm nghiên cứu thứ 4 ở đó vào năm ngoái, đồng thời chọn địa điểm để xây trạm thứ 5 (so với 6 của Mỹ và 3 của Úc). Nước này còn đầu tư đóng tàu phá băng thứ hai (trị giá 300 triệu USD) và mua máy bay, trực thăng hoạt động trong môi trường băng giá. Không những thế, một công ty Trung Quốc hồi tháng 4 tuyên bố mở rộng phạm vi đánh cá đến Nam Cực.

Lo lắng là tâm trạng chung của cộng đồng quốc tế trước những bước đi nói trên của Trung Quốc, nhất là khi Hiệp ước Nam Cực hết hiệu lực vào năm 2048. Hiệp ước này cấm hoạt động quân sự tại Nam Cực nhằm bảo tồn khu vực này. Ngoài ra, một hiệp ước liên quan còn cấm khai thác mỏ ở đó.

Theo các chuyên gia Mỹ và Trung Quốc, chuyến thăm Hobart của ông Tập Cận Bình là dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đang chuẩn bị khai thác nguồn tài nguyên tiềm năng của Nam Cực sau năm 2048 hoặc sớm hơn (trong trường hợp hiệp ước bị “xé bỏ” trước hạn). “Cho đến giờ, chúng tôi chỉ tập trung nghiên cứu khoa học nhưng sự quan tâm về vấn đề an ninh tài nguyên đang gia tăng” - ông Dương Huệ Căn, Giám đốc Viện Nghiên cứu vùng cực Trung Quốc, cho biết. Viện này gần đây đã lập một bộ phận chuyên nghiên cứu về tài nguyên, luật pháp, địa chính trị, quản lý tại châu Đại Dương và Nam Cực.

Do chủ quyền tại Nam Cực không rõ ràng nên các nước đang tìm cách củng cố tuyên bố chủ quyền ở đó bằng cách xây trạm nghiên cứu và đặt tên các vị trí địa lý. Trạm nghiên cứu thứ 5 của Trung Quốc dự kiến đặt trên đảo Inexpressible.

Bà Anne-Marie Brady, giáo sư khoa học chính trị tại Trường ĐH Canterbury (New Zealand), cho biết các nhà khoa học Trung Quốc tin rằng họ có cơ may tìm thấy nguồn năng lượng và khoáng sản ở gần địa điểm này. Theo bà Brady, dù chưa ai dám chắc về ý đồ thực sự của Trung Quốc ở Nam Cực nhưng đó có thể là tài nguyên. “Việc bảo đảm một nguồn cung năng lượng, lương thực lâu dài tác động không nhỏ đến chính sách của Trung Quốc” - ông Peter Jennings, Giám đốc Viện Chính sách chiến lược Úc, nói với báo The New York Times.