Trung Quốc phản đối về thông cáo chung Mỹ - Nhật Bản

Thông cáo phát đi ngày hôm qua của Bộ Ngoại giao Trung Quốc coi hành động của Mỹ và Nhật Bản là "can thiệp vào công việc nội bộ" và "xâm phạm chủ quyền" của Trung Quốc. Văn hối báo - một tờ báo tiếng Anh ở Hồng Kông cũng chuyển ra thế giới thông điệp của Bắc Kinh yêu cầu Mỹ và Nhật Bản "tôn trọng lời hứa của mình về vấn đề Đài Loan và không làm việc gì có thể đe dọa hòa bình và an ninh ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương".

Trước đó một ngày, Ủy ban Tư vấn về an ninh Mỹ - Nhật nhóm họp tại Washington đã coi việc làm dịu căng thẳng ở eo biển Đài Loan là một phần trong các "mục tiêu chiến lược chung" của hai nước. Mỹ và Nhật Bản cũng kêu gọi Trung Quốc "cải thiện tính minh bạch về các vấn đề quân sự", để xóa đi nỗi lo ngại rằng Bắc Kinh có thể dùng vũ lực với Đài Loan. Thời gian qua, Trung Quốc đã triển khai tới 600 hỏa tiễn hướng về hòn đảo này để chứng minh cho quyết tâm ngăn chặn ý đồ của chính quyền Trần Thủy Biển muốn thành lập một quốc gia độc lập. Thông cáo chung của 4 quan chức cao cấp nhất phụ trách ngoại giao và quốc phòng của Nhật Bản và Mỹ còn thúc giục Tokyo đóng vai trò lớn hơn trong các vấn đề an ninh của khu vực và thế giới.

Một trong những mục tiêu của Tổng thống Mỹ trong chuyến thăm châu Âu bắt đầu hôm nay là vận động EU không hủy bỏ lệnh cấm vận vũ khí với Trung Quốc từ năm 1989. Vấn đề Đài Loan sẽ được nêu như là một căn cứ hậu thuẫn cho lập trường của Mỹ.

Mỹ và Nhật Bản có lợi ích chiến lược ở eo biển Đài Loan không phải là điều mới lạ. Nhưng việc Tokyo lần đầu tiên công khai nói ra trên giấy trắng mực đen điều này có thể coi là một cột mốc đáng lưu ý. Kể từ năm 1972, Nhật Bản đã công nhận CHND Trung Hoa là nhà nước Trung Quốc duy nhất, và do vậy thường tránh nói đến Đài Loan. Vì vậy, các nhà quan sát cho đây là một bước chuyển mới về chính sách đối ngoại của Nhật Bản theo hướng khẳng định mạnh mẽ hơn thực lực và vị thế cường quốc của mình trước một Trung Quốc đang ngày càng lớn mạnh.

Sự kiện này được đặt trong bối cảnh quan hệ chính trị giữa Bắc Kinh và Tokyo tiếp tục lạnh nhạt do việc năm nào Thủ tướng Nhật J.Koizumi cũng đến viếng ngôi đền thờ các quân nhân Nhật Bản chết trong Thế chiến II, bao gồm cả các tội phạm chiến tranh. Nhưng đáng nói hơn là những tranh chấp về lãnh thổ bỗng rộ lên hồi năm ngoái giữa hai nước, khi Nhật cho rằng tàu ngầm Trung Quốc xâm nhập lãnh hải Nhật Bản hay chuyện Trung Quốc triển khai thăm dò khai thác dầu khí ngoài khơi quần đảo mà Nhật Bản gọi là Senkaku...

Phát biểu trên tờ Washington Post, Đại sứ Mỹ tại Nhật Bản Howard H.Baker Jr. tóm tắt tình thế như sau: "Nhật Bản là một cường quốc, Trung Quốc đang trên đường trở thành siêu cường quốc. Cả hai đều giàu, đều có lịch sử và truyền thống ở khu vực, và tôi nghĩ đều không ưa nhau".

Theo giới quan sát, thông cáo Washington dù chỉ ở cấp bộ trưởng nhưng sẽ tạo nền móng cho việc hợp tác chặt chẽ hơn về an ninh giữa Mỹ và Nhật Bản. Ngay từ bây giờ, ông Shinzo Abe, một chính khách Nhật có ảnh hưởng lớn - ứng cử viên hàng đầu cho chức thủ tướng thay ông Koizumi đã rất bạo miệng: "Sẽ là sai lầm nếu chúng ta gửi tín hiệu cho Trung Quốc hiểu rằng Mỹ và Nhật Bản sẽ khoanh tay nhìn và chấp nhận Trung Quốc dùng vũ lực với Đài Loan. Nếu tình hình quanh Nhật Bản đe dọa an ninh của chúng ta, Nhật Bản có thể cung cấp cho Mỹ lực lượng hỗ trợ".