Trung Quốc sắp hết “săn hổ lớn”

Mức án chung thân tuyên cho cựu Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc Chu Vĩnh Khang được xem là chiến thắng của chiến dịch chống tham nhũng do Chủ tịch Tập Cận Bình khởi xướng. Ngoài ra, diễn biến này còn giúp ông Tập loại bỏ một đối thủ chính trị, củng cố thêm quyền lực.

Tự hại mình?

Chu Vĩnh Khang là quan chức cao cấp nhất bị ra tòa kể từ sau vụ xử tội phản quốc năm 1981 đối với bà Giang Thanh, vợ của Mao Trạch Đông và các thành viên khác của bè lũ 4 tên - những kẻ từng truy bức thành phần đối nghịch chính trị trong thời gian có cuộc Cách mạng Văn hóa từ năm 1966-1976.

Xuất hiện với mái tóc bạc trắng, ông Chu bị tòa án ở TP Thiên Tân tuyên án tù chung thân hôm 11-6 về các tội nhận hối lộ, lạm quyền và tiết lộ bí mật quốc gia.

Theo đó, ông Chu hoặc trực tiếp hoặc qua trung gian nhận 130 triệu nhân dân tệ (khoảng 21 triệu USD) và dùng ảnh hưởng của mình để cho phép những người khác hưởng lợi khoảng 2,1 tỉ nhân dân tệ, gây thiệt hại 1,4 tỉ nhân dân tệ cho ngân quỹ nhà nước.

Trong khi đó, bà vợ Giả Hiểu Diệp và Chu Bân - con trai của ông với vợ trước - nhận hối lộ tiền và tài sản trị giá 129 triệu nhân dân tệ. Tân Hoa Xã không cho biết họ có bị khởi tố hay không. Có khả năng ông Chu đã thú tội để đổi lấy khoan hồng cho họ. Theo báo The New York Times, vợ Chu Bân là công dân Mỹ.

Ông Chu Vĩnh Khang cúi đầu tại phiên tòaẢnh: Reuters

Một số nhà phân tích cho rằng ông Chu tựa như tự hại mình do biết quá nhiều, thâu tóm quá nhiều quyền lực. Nhà sử học Chương Lập Phàm (Bắc Kinh) nhận định: “Chủ tịch Tập Cận Bình phải đối mặt với một người có quan hệ sâu rộng. Nếu những bí mật lộ ra thì toàn bộ hệ thống sẽ rung chuyển. Điều này cho thấy giới hạn của chiến dịch chống tham nhũng mà ông Tập tiến hành”.

Theo trang tin Bloomberg, cho đến năm 2012 (trước khi nghỉ hưu), ông Chu nắm trong tay toàn bộ bộ máy an ninh của Trung Quốc bao gồm cảnh sát, công tố và tòa án.

Đỉnh cao của “đả hổ diệt ruồi”

Kết cục của “ông trùm an ninh” một thời đã đánh dấu đỉnh cao của chiến dịch “đả hổ diệt ruồi”, vốn triệt hạ hơn 100.000 quan tham các cấp. Ông Chương nói rằng phán quyết đối với ông Chu là một sự thỏa hiệp, báo hiệu tạm dừng chiến dịch chống tham nhũng để chuẩn bị cho đại hội đảng toàn quốc lần thứ 19 vào năm 2017.

Học giả Chương nói thêm nếu ông Chu bị xét xử công khai, có thể còn có nhiều chuyện khó lường hơn. Nhiều khả năng ông Tập không muốn để ông Chu có cơ hội làm lộ bí mật của các quan chức cấp cao khác, điều sẽ khiến hình ảnh của Đảng Cộng sản Trung Quốc xấu thêm giữa lúc chiến dịch chống tham nhũng đã tấn công vào tầng lớp quyền lực cao nhất. “Đây là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy chiến dịch “săn hổ lớn” của ông Tập gần đến hồi kết” - ông Chương nhận định.

Willy Lam, nhà nghiên cứu lịch sử - chính trị Trung Quốc ở Trường ĐH Hồng Kông, nhận xét vụ việc liên quan đến các nhân vật cao cấp trong ngành công nghiệp dầu khí, bộ máy an ninh và nhiều vụ bê bối tham nhũng. “Nhà chức trách muốn tránh công khai những vụ việc này. Chủ tịch Tập Cận Bình đã thắng trận và ông không muốn đi quá xa” - ông Lam nói.

Trong khi đó, giáo sư Clayton Dube thuộc Viện Mỹ - Trung tại Los Angeles (Mỹ) cho rằng dù đã cởi mở hơn trước nhưng giới lãnh đạo Trung Quốc vẫn thích công bố kết quả hơn là công khai quá trình ra quyết định.