Việt Nam không trầm lặng

Với dụng ý nhắc nhở người Mỹ về cuốn Người Mỹ trầm lặng của nhà văn Anh G. Greene xuất bản năm 1955, cuốn sách nói lên tâm trạng và suy nghĩ của một thế hệ người Mỹ đã trải nghiệm những năm tháng chiến tranh VN về mối quan hệ mới giữa Mỹ và VN. Nhà báo Mỹ Jeremy Hurewitz nhận xét: “Cuốn sách khám phá lương tâm nước Mỹ đã giải thích ý nghĩa chuyến thăm (Mỹ) chính thức đầu tiên của Thủ tướng VN Phan Văn Khải”.

Tác giả Murphy đã lớn lên trong thời gian chiến tranh VN, có anh trai chết trận tại chiến trường, trong những năm qua đã nhiều lần sang thăm VN, được chứng kiến tận mắt một “VN không trầm lặng mà đang phát triển”, mở cửa với thế giới, kể cả Mỹ. Ngay những trang đầu cuốn sách, Murphy viết: “Tôi có cảm giác dường như tôi bị ném vào một trang sử”. Nhà báo Hurewitz giải thích suy nghĩ của Murphy: “Cũng như mọi người Mỹ cùng thế hệ, lớn lên cùng với chiến tranh VN, Murphy có những mối liên hệ không thể gạt bỏ trong nhận thức về VN. Những hình ảnh rùng rợn về “những em bé VN trần truồng bị bỏng bom napalm la hét chạy trên đường” và những lính Mỹ bị thương băng bó đầy mình được máy bay trực thăng hối hả cứu thoát khỏi vùng chiến sự là những gì mà chiến tranh VN đã ghi lại sâu đậm trong ký ức người Mỹ từ những năm 60 của thế kỷ trước. Cùng với nhận thức cháy bỏng về sự vô ích của chiến tranh, phản ứng sâu sắc của du khách Mỹ sang thăm VN là sự ngạc nhiên khi họ được chủ nhà mời chào thân thiện. Hơn 3 triệu người VN bị chết trong cuộc chiến tranh của Mỹ, vậy mà người VN không có chút hận thù nào đối với các du khách Mỹ. Thậm chí, đôi khi những cựu chiến binh Mỹ còn được chúc mừng...”.

Nhà báo Mỹ Hurewitz viết tiếp: VN có lịch sử chiến tranh lâu dài, hết chống Pháp đến chống Mỹ. Đó là ở thế kỷ 20. Còn VN hôm nay là nước đang phát triển. Người VN không có thói quen để bụng. Họ sẵn sàng gác lại quá khứ và thảm họa chiến tranh để phấn đấu cho cuộc sống hiện tại. Đúng như tác giả Murphy đã viết: “Với hầu hết những người mà tôi đã gặp ở VN, quá khứ đã được gác lại, lịch sử bắt đầu từ ký ức của họ. Khoảng trống này có thể dành cho sự khoan dung mà người VN muốn đối xử với người Mỹ hiện nay”.