Vụ án Imam Rapito

Điều đáng nói trong vụ án này là một loạt cuộc điều tra và mưu đồ trong nội bộ ngành tình báo và tư pháp Ý đã diễn ra gay gắt sau khi vụ bắt cóc “tù nhân ma” Abu Omar phơi bày trước công luận.

26 công dân Mỹ, hầu hết là nhân viên CIA, trong đó có Jeffrey W. Castelli, Trưởng Văn phòng CIA tại Ý, đã bị một thẩm phán Ý khởi tố về tội bắt cóc người trái phép trên đất Ý. Nicolò Pollari, Giám đốc Cơ quan Tình báo Quân đội Ý (SISMI) lúc bấy giờ và 6 người Ý khác cũng bị khởi tố trong vụ án này vì “đồng tác chiến” với CIA, điều mà ban đầu Chính phủ Ý phủ nhận. Tuy nhiên, cho đến nay, không có một nhân viên CIA nào bị đưa ra tòa vì tất cả hiện đang ở Mỹ và Bộ Tư pháp Ý cũng dùng dằng chưa chính thức yêu cầu Chính phủ Mỹ dẫn độ các bị cáo về Ý để xét xử.

Abu Omar, tên thật là Hassan Mustafa Osama Nasr, là một giáo sĩ Ai Cập sinh năm 1963. Theo tài liệu của Cơ quan Tình báo Ai Cập, Omar là thành viên của Al-Gamaa al-Islamiyya, một tổ chức Hồi giáo cực đoan chủ trương lật đổ chính quyền Ai Cập. Sau khi tổ chức này bị Mỹ và châu Âu ghi tên vào “danh sách đen” các tổ chức khủng bố quốc tế và chính quyền Cairo đặt ra ngoài vòng pháp luật, Omar trốn ra nước ngoài và xin tị nạn ở Ý từ năm 2001.

Không chuyên nghiệp

Mùa xuân năm 2002, Abu Omar bị các cơ quan tình báo Mỹ và Ý điều tra và theo dõi bằng cách nghe trộm điện thoại, đặt máy giám sát điện tử. Ý nghi ngờ Omar xây dựng mạng lưới tuyển dụng các phần tử khủng bố và quan hệ với Al-Qaeda thông qua tổ chức Ansar al-Islam. Trong khi đó Mỹ cho rằng Omar dính líu đến vụ tấn công khủng bố đại sứ quán Mỹ ở Rome và một âm mưu đánh bom con cháu nhân viên ngoại giao các nước đang học trường của Mỹ ở thành phố Milan.

Thế là trưa 17-2-2003, Omar bị bắt cóc. Theo báo cáo của Armando Spataro, Viện trưởng Viện Kiểm sát Milan, đọc trước Ủy ban Điều tra của Nghị viện châu Âu, chỉ đạo vụ này là tòa đại sứ Mỹ ở Ý. Những kẻ bắt cóc là nhân viên lãnh sự Mỹ ở Milan và một số nhân viên CIA điều động từ Mỹ đến Milan đăng ký ở khách sạn với thẻ chứng minh thật. Những người này dùng tên thật để thuê xe hơi theo dõi đối tượng. Họ cũng dùng máy điện thoại di động của tòa đại sứ Mỹ để liên lạc với nhau. Bình luận về cách làm này, một nghị sĩ Tây Ban Nha thốt lên: “Quá không chuyên nghiệp! Y như truyện tranh con nít”. Một nghị sĩ Ý nhận xét: “Họ ngang nhiên xâm phạm chủ quyền quốc gia Ý, tự do cá nhân”.

Abu Omar trên đường phố Milan. (Ảnh chụp lén của CIA)

Ngày N, những kẻ bắt cóc đi trên một chiếc xe hơi loại 12 chỗ có hai xe khác hỗ trợ đậu bên lề đường Croce Viola của Milan. Khi Omar, trên đường đến một thánh đường Hồi giáo để đọc kinh đi ngang, những người trong xe ào ra bắt giữ và đẩy Omar vào trong xe.

Đoàn xe của CIA chạy hết tốc độ về hướng một căn cứ không quân hỗn hợp Mỹ-Ý ở Aviano. Ngay tại đây, Omar đã bị tra khảo khi lấy cung. Sau đó, một chiếc phản lực cơ kiểu Lear Jet chở Omar về căn cứ không quân Ramstein của Mỹ ở Đức. Từ đây, một chiếc máy bay khác chở Omar thẳng về Cairo.

Di chuyển đặc biệt

Theo Tổ chức Ân xá Quốc tế (AI), Omar trở thành một “tù nhân ma” của CIA và phương thức chở người bị bắt từ nơi này sang nơi khác như trên có tên gọi là “Di chuyển đặc biệt” được CIA vận dụng khi hoạt động ở Afghanistan, Iraq và châu Âu trong khuôn khổ cuộc chiến toàn cầu chống chủ nghĩa khủng bố do Tổng thống Bush phát động sau sự kiện 11-9-2001 do tổ chức Al-Qaeda tiến hành ở Mỹ.

Đặc điểm của “Di chuyển đặc biệt” là chở những người mà Mỹ tình nghi là khủng bố đến các nước khét tiếng về các thủ đoạn tra khảo tù nhân bằng nhục hình để khai thác thông tin. Công việc này được tiến hành hết sức bí mật nhằm tránh những rắc rối về mặt pháp lý và sự dòm ngó của báo chí.

Mặc dù bà Ngoại trưởng Mỹ Condoleezza Rice phủ nhận rằng Mỹ chủ trương phương thức “Di chuyển đặc biệt” trong một cuộc phỏng vấn trên một đài truyền thanh Mỹ hồi tháng 4-2006, những cuộc điều tra quốc tế, nhất là của Ủy ban châu Âu, cho thấy Mỹ biết hoặc đồng ý cho thực hiện phương thức trái luật và vi phạm nhân quyền này.

Gí điện

Tại Ai Cập, Abu Omar bị giam trong nhà tù Tura của Cơ quan Tình báo Ai Cập, nằm cách thủ đô Cairo khoảng 32 km. Tháng 4-2004, do thiếu chứng cứ, Omar được ra khỏi tù và bị quản thúc tại nhà. Theo lời kể của Abu Omar, qua những cuộc điện đàm từ Ai Cập đến thân nhân và bạn bè ở nước ngoài, trong thời gian làm “tù nhân ma” và bị giam cầm ở Cairo, ông bị tra tấn bằng nhiều cách như bị đánh đập, bị gí điện vào tinh hoàn, bị hãm hiếp. Hậu quả là Omar bị điếc một tai. Nghị sĩ Thụy Sĩ Dick Marty đánh giá trường hợp của Omar là “một điển hình về di chuyển đặc biệt”.

Sau những cuộc điện đàm làm mất uy tín cơ quan tình báo và chính quyền Ai Cập, Omar bị bắt giam trở lại cho đến ngày 11-2-2007 mới được thả ra. Một tòa án Ai Cập giải thích rằng “không có cơ sở” để giam giữ Abu Omar nữa.