Xấu chàng hổ ai

Sự kiện này phơi bày ba khía cạnh xưa nay chưa hề thấy trong Đảng Cộng hòa. 

Thứ nhất, là rạn nứt và bất đồng quan điểm nội bộ tột độ. 

Thứ hai, là xu thế cực đoan hóa trong Đảng Cộng hòa. 

Và thứ ba, là sự thiếu vắng nhân sự lãnh đạo đảng có đủ uy tín cá nhân, năng lực và bản lĩnh để lèo lái đảng vượt qua được cuộc khủng hoảng nội bộ hiện tại.

Việc chủ tịch hạ viện bị phế truất một cách dễ dàng, hời hợt và có một số người trong Đảng Cộng hòa đề cử cựu Tổng thống Donald Trump tạm thời nắm giữ chức vụ này đã khắc họa một cách không thương tiếc tình cảnh như rắn không đầu hiện tại của Đảng Cộng hòa.

 Ông Trump hiện vẫn rất có ảnh hưởng trong Đảng Cộng hòa nhưng không phải là người chủ trương cũng như có khả năng đoàn kết, thống nhất nội bộ đảng này. Trái lại, át chủ bài của ông Trump xưa nay vốn luôn là phân cực và chia rẽ, cực đoan hóa và dân túy.

Các hạ nghị sĩ Cộng hòa nhóm họp ngay sau khi ông Kevin McCarthy bị bãi nhiệm chức chủ tịch Hạ viện Mỹ hôm 3-10 Ảnh: REUTERS

Mặt khác, tranh cử tổng thống với tư cách cựu tổng thống có lợi và có nhiều triển vọng đắc cử hơn hẳn tranh cử tổng thống trên cương vị chủ tịch hạ viện. 

Một khi trở thành chủ tịch Hạ viện Mỹ, ông Trump sẽ sa vào cuộc cọ xát quyền lực trực tiếp với Tổng thống đương nhiệm Joe Biden. Khi ấy sẽ không dễ bằng đứng ở bên ngoài hệ thống quyền lực mà vận động tranh cử.

Ông McCarthy hiện trả giá cho việc trở thành chủ tịch hạ viện bằng mọi giá. Ông này đã phải qua 15 lần bầu mới đắc cử và phải chấp thuận điều kiện là một bộ phận rất nhỏ trong Đảng Cộng hòa cũng có quyền khơi mào lật đổ chủ tịch hạ viện. 

Bảo thủ và cấp tiến, cực đoan và trung dung, cực hữu và dân túy là những chiều hướng đang xung khắc nhau quyết liệt trong Đảng Cộng hòa. Thừa biết "xấu chàng" thì "hổ ai" nhưng đảng này vẫn tự "vạch áo cho người xem lưng".

Khủng hoảng nội bộ khiến Đảng Cộng hòa tự suy yếu trong cuộc tranh đua quyền lực với Đảng Dân chủ. Tình trạng này càng trầm trọng và kéo dài thì càng thêm bất lợi cho cả uy tín của Đảng Cộng hòa lẫn triển vọng được tái đắc cử tổng thống của cá nhân ông Trump. 

Nhưng đây cũng lại là cơ hội cho ông Trump hay bất cứ nhân vật nào khác nắm lấy vai trò lãnh đạo đảng, thống nhất nội bộ và xoay chuyển tình thế tại các cuộc bầu cử vào đầu tháng 11 năm sau, gồm bầu cử tổng thống, bầu lại toàn bộ Hạ viện và bầu 1/3 số dân biểu trong Thượng viện.

Khó với phe này thì dễ với phe kia. Nhưng Tổng thống Biden và Đảng Dân chủ chưa lộ thấy sẽ tận dụng thời cuộc mới như thế nào để vừa tranh thủ được người dân Mỹ vừa khiến Đảng Cộng hòa khó khăn thêm.