Bán đường cao tốc: Chưa có tiền lệ

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động ngày 29-10, ông Trần Quốc Việt, Chủ tịch HĐTV Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC), cho biết việc bán quyền thu phí đường cao tốc theo 2 hướng nhượng ngay quyền thu phí hoặc VEC thành lập công ty cổ phần để kêu gọi thêm nhà đầu tư.

Giảm áp lực đầu tư công

Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) đang giao VEC làm chủ đầu tư 5 dự án đường cao tốc với tổng chiều dài 540 km, tổng vốn 125.572 tỉ đồng. Theo đại diện VEC, trong 5 dự án này, vốn ngân sách nhà nước đầu tư trực tiếp là 71.555 tỉ đồng (chiếm 57%), còn lại khoảng 54.000 tỉ đồng (chiếm 43%) do VEC tự huy động từ nguồn phát hành trái phiếu công trình, vốn vay thương mại (OCR) của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) và Ngân hàng Tái thiết và Phát triển (IBRD) thuộc Ngân hàng Thế giới (WB). Đến cuối tháng 10-2014, VEC đã đưa vào khai thác, thu phí các đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình, Nội Bài - Lào Cai và một phần tuyến TP HCM - Long Thành - Dầu Giây với tổng chiều dài 320 km. Theo kế hoạch, năm 2015, VEC sẽ tiếp tục đưa vào khai thác phần còn lại của tuyến cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây, năm 2017 là tuyến Đà Nẵng - Quảng Ngãi và tuyến Bến Lức - Long Thành vào năm 2018.

Đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai vừa được đưa vào sử dụng

Đại diện VEC cho biết từ năm 2013, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo về việc tái cơ cấu nguồn vốn đầu tư 5 dự án cao tốc, sau đó bộ trưởng Bộ GTVT tiếp tục yêu cầu VEC khẩn trương hoàn thiện đề án tái cơ cấu tổng thể mô hình tổ chức và hoạt động gắn với đổi mới phương thức quản lý tài chính và cơ chế quản lý dự án của tổng công ty sau tái cơ cấu. Theo chỉ đạo, VEC đang xây dựng phương án cổ phần hóa tổng công ty song song với việc xây dựng phương án thành lập các công ty cổ phần dự án, phương án chuyển nhượng quyền thu phí để kêu gọi các nhà đầu tư tham gia. “Đây là một chủ trương mới, chưa có tiền lệ nhưng nếu thực hiện thành công sẽ góp phần giảm áp lực đầu tư công và vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước, giúp VEC sớm thu hồi vốn để có nguồn lực đầu tư các tuyến đường cao tốc khác đã được Chính phủ, Bộ GTVT tải phê duyệt” - đại diện VEC nói.

Tuy nhiên, do các dự án đều thuộc hệ thống đường bộ cao tốc quốc gia nên việc cổ phần hóa hoặc chuyển nhượng, bán quyền thu phí sẽ gặp nhiều khó khăn về cơ chế chính sách cũng như tính pháp lý. Khi đề án hoàn thành, VEC sẽ báo cáo Bộ GTVT xin ý kiến các bộ, ngành liên quan trước khi trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, tạo cơ sở pháp lý để có thể triển khai trong thời gian sớm nhất.

Không thả nổi mức thu

Ủng hộ chủ trương của Bộ GTVT, ông Ngô Văn Minh, Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, cho rằng trong điều kiện hiện nay, nếu bán được quyền thu phí để có tiền đầu tư những tuyến đường cao tốc khác thì quá tốt. Tuy nhiên, Chính phủ phải tính toán để quy định mức phí cụ thể, tránh việc tăng phí cao hoặc tăng đột xuất gây ảnh hưởng tới người dân, doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam, cho rằng nếu bán quyền thu phí thì phải gắn chặt với việc bảo dưỡng để duy trì chất lượng công trình. “Tránh để nhà đầu tư tận thu, bỏ bê bảo trì dẫn tới khi hết hạn khai thác, đường hỏng và nhà nước lại phải tốn tiền làm lại” - ông Hùng gợi ý.

Về vần đề này, ông Trần Quốc Việt khẳng định cho dù bán cổ phần hay bán quyền thu phí cho đối tác nước ngoài hoặc trong nước thì đường cao tốc vẫn do Bộ GTVT quản lý, trực tiếp là VEC. “Trước khi ký kết bán, các phương án tài chính phải được thể hiện rõ từ đầu, sau đó phải được các bộ ngành phê duyệt. Như hiện nay, chúng tôi xây dựng phương án thu 1.500 đồng/km, sau 5 năm chỉ được tăng thêm 10%-20% do trượt giá của đồng tiền chẳng hạn. Người mua phải tuân thủ chứ không có việc thả nổi mức phí” - ông Việt khẳng định.

Ông Việt cho biết các phương án đang được xây dựng và chưa đưa ra chào bán nên chưa lường trước những khó khăn. “Nếu nhà đầu tư quan tâm thì họ đưa phương án tài chính rồi chúng tôi sẽ đưa ra phương án để đấu thầu. Sau đó trình Bộ GTVT để xin ý kiến Chính phủ bởi tiền đầu tư do Chính phủ bảo lãnh” - ông Việt giải thích.