Bao giờ đẩy lùi tham nhũng?

Dù đã rất nỗ lực đẩy lùi tham nhũng song đây thực sự vẫn là một mối đe dọa nghiêm trọng khi Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, người phụ trách lĩnh vực này, ngày 24-12 đã nhìn nhận: “Vấn nạn này đang trở thành nguy cơ chính đe dọa sự ổn định chính trị, sự tồn vong của chế độ, trật tự và an toàn xã hội, xói mòn các thể chế, các giá trị đạo đức...”. Nói cách khác, tham nhũng hiện có thể được xem như một “quốc nạn” hàng đầu.

10 năm trước, khi Luật Phòng, chống tham nhũng đi vào cuộc sống, tham nhũng đã là một trong những vấn nạn nhức nhối khiến nhân dân và cử tri cả nước bức xúc. Luật Phòng, chống tham nhũng ra đời được kỳ vọng sẽ tạo bước chuyển cơ bản chống vấn nạn này. Tuy nhiên, lên tiếng tại hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Luật Phòng, chống tham nhũng do UBND TP HCM tổ chức ngày 24-12, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói: Cần thẳng thắn nhìn nhận công tác phòng chống tham nhũng là nhìn chung chưa đạt yêu cầu. Tham nhũng vẫn còn nghiêm trọng với những biểu hiện tinh vi, phức tạp, diễn ra ở nhiều lĩnh vực, nhiều cấp, nhiều ngành, gây bất bình trong xã hội.

Hơn 10 năm trước, dư luận cả nước từng chấn động với vụ tiêu cực, tham nhũng ở PMU 18. Không ít phân tích, lý giải sau đó cho rằng đã xảy ra “lỗi hệ thống” khiến cả một hệ thống kiểm tra, giám sát nhiều tầng nấc bất lực hay tê liệt trước một số ít kẻ tham nhũng, để chúng mặc sức hoành hành.

Song, nhiều năm sau, vụ tiêu cực, tham nhũng tại Vinashin còn chấn động và gây thiệt hại ghê gớm hơn bội phần. Gần đây là vụ tham nhũng tại Vinalines và hiện có 8 vụ “đại án tham nhũng” được đưa ra xét xử trước Đại hội XII của Đảng. Xảy ra ở thời điểm cách nhau cả thập kỷ và ở những lĩnh vực hoàn toàn khác nhau nhưng có thể thấy không ít những bài học đau xót đã lặp lại.

Luật Phòng, chống tham nhũng chưa làm được điều kỳ vọng ban đầu là tạo hành lang pháp lý, cơ chế, chế tài đủ mạnh để ngăn chặn và đẩy lùi tham nhũng. Phòng, chống tham nhũng còn hình thức, chưa đi vào thực chất, như cả nước chỉ có 18 trường hợp trong tổng số khoảng 5,5 triệu lượt người kê khai tài sản suốt 8 năm qua bị kỷ luật do kê khai tài sản không trung thực hay báo cáo của cơ quan chức năng của 2 thành phố lớn nhất nước trong 9 tháng đầu năm nay cho biết không phát hiện trường hợp tham nhũng nào.

Còn “lỗi hệ thống”, hình thức... trong lúc tham nhũng vẫn “tinh vi, phức tạp” và “cả bầy sâu”, “ăn không từ thứ gì” thì không dễ để trả lời khi nào đẩy lùi tham nhũng.