BẤT AN NHỮNG CON TÀU CŨ: Quản chặt đầu vào

Kỹ sư Lê Đình Khiêm - Trưởng Phòng Quản lý tàu cá và cơ sở hậu cần nghề cá, Chi cục Thủy sản tỉnh Khánh Hòa - cho rằng máy tàu cũ hiện nay được các công ty, cơ sở trong nước nhập về tràn lan. Nhiều tàu lắp máy cũ khi thử nghiệm ở điều kiện bình thường thì chạy tốt nhưng gặp thời tiết xấu sẽ hư hỏng ngay.

Năng lực có hạn

Theo ông Trần Văn Vinh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Bình Định, công tác đăng kiểm cho mỗi tàu cá được thực hiện mỗi năm một lần theo quy định. Ngoài kiểm tra an toàn và khả năng hoạt động của máy, tàu cá còn phải qua khâu kiểm tra tổng thể an toàn kỹ thuật cho vỏ tàu, máy tàu, trang thiết bị khai thác, trang bị an toàn hàng hải, cứu sinh, cứu đắm, phòng cháy chữa cháy...

Sau khi kiểm tra, đánh giá, đăng kiểm viên chỉ cấp phép cho các tàu bảo đảm các quy định an toàn kỹ thuật được hoạt động trên biển.

Nhiều ngư dân ở Quảng Ngãi khẳng định khi mới đóng tàu xong, dù lắp đặt máy mới hay cũ đều phải làm hồ sơ đăng kiểm. Sau khi tiếp nhận hồ sơ, cán bộ đăng kiểm tổ chức ít nhất 4 lần kiểm tra thực tế, đạt yêu cầu mới cho tàu vận hành. Sau đó, hằng năm, khi gia hạn đăng kiểm thì tàu cũng trải qua các thủ tục kiểm tra chặt chẽ.

◀ Thợ máy ở Khánh Hòa kiểm tra máy tàu cũ với chất lượng khoảng 70%-80% Ảnh: KỲ NAM

Tuy nhiên, một số ngư dân ở Quảng Nam cho hay sau khi các tàu hoạt động, dường như cơ quan chức năng đã buông lỏng khâu kiểm định. Ông Phạm Văn Châu - Phó Chủ tịch UBND xã Tam Giang, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam - cho biết hiện nay, các ngư dân tự đi mua máy đã qua sử dụng về lắp ráp chứ không hề có cơ quan nào giám sát. Cơ quan đăng kiểm thì mỗi năm cũng chỉ kiểm tra một lần chứ không tiến hành thường xuyên.

“Cái khó hiện nay là cơ quan đăng kiểm tàu cá địa phương chưa có thiết bị để đánh giá tổng thể chi tiết, giới hạn hoạt động, tuổi thọ từng động cơ để sớm thông báo khả năng hỏng hóc. Vì vậy, đăng kiểm viên không thể lường trước được tác động bên ngoài như sóng to, gió lớn hoặc quá tải; hay về kỹ năng sử dụng, vận hành, bảo quản của người dùng trong quá trình tàu cá hoạt động trên biển” - ông Vinh phân tích.

Thừa nhận về điều này, ông Nguyễn Văn Quang - chủ xưởng sửa chữa máy thủy Quang Anh (đường Nguyễn Văn Linh, TP Nha Trang) - cho biết trên thị trường hiện có rất nhiều dòng máy như: Mitsubishi, Yanmar, Volvopenta, Daewoo, Isuzu, Kubota, Nigata, Nissan… Trong đó, ngư dân sử dụng nhiều nhất là máy tàu Cummins. Dòng máy này có xuất xứ từ 10 nước khác nhau như Ấn Độ, Trung Quốc, Đức…

“Để kiểm tra chất lượng máy cũ có bảo đảm hay không, đòi hỏi người thợ phải dày dạn kinh nghiệm và có máy móc, thiết bị đo đạc. Riêng ở xưởng tôi, máy phải bảo đảm từ 75% trở lên thì mới nhập. Nếu nhập ẩu thì rất ảnh hưởng uy tín” - ông Quang khẳng định.

Siết quy định nhập khẩu máy tàu

Ông Lê Văn Sơn, Chi Cục trưởng Chi cục Khai thác Bảo vệ nguồn lợi thủy sản tỉnh Quảng Ngãi, cho biết công tác đăng kiểm tàu cá đều do Chi cục Khai thác Bảo vệ nguồn lợi thủy sản thực hiện. “Với việc tàu cá thường xuyên chết máy trong thời gian qua, không thể đổ lỗi hết do công tác đăng kiểm được. Lúc đăng kiểm, máy tàu đạt yêu cầu nhưng khi bà con đi ra biển bị sóng to, gió lớn gây trục trặc là chuyện bình thường. Trách nhiệm đăng kiểm cũng có nhưng còn nhiều nguyên nhân khác nữa” - ông nhìn nhận.

Theo ông Sơn, một nguyên nhân quan trọng là hiện nay, ngư dân sử dụng máy cũ vì rẻ hơn máy mới rất nhiều. Chi cục đã tuyên truyền ngư dân không nên sử dụng máy cũ nhưng do hoàn cảnh kinh tế nên bà con đành chấp nhận rủi ro. Còn về thời gian sử dụng máy cũ bao lâu thì tùy thuộc vào lúc kiểm định. Nếu kiểm định an toàn, chi cục sẽ cho vận hành, không đạt sẽ yêu cầu nâng cấp.

Tàu vỏ thép Hoàng Anh 01 dùng máy cũ bị hỏng, phải lai dắt vào cảng Nha Trang trước khi trả về nơi sản xuất

Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Quang cho rằng ngư dân nên đầu tư máy mới để bảo đảm chất lượng, an toàn khi gặp thời tiết xấu, sóng to gió lớn. Nếu sử dụng máy cũ thì phải bảo trì thường xuyên 3-6 tháng/lần, không nên chủ quan với cả các chi tiết máy nhỏ nhất.

Về phía cơ quan quản lý nhà nước, ông Lê Đình Khiêm đánh giá: “Trước mắt, với điều kiện kinh tế hiện nay, việc lắp đặt máy mới 100% sẽ rất khó khăn cho ngư dân. Để giải quyết nhu cầu đóng mới và sửa chữa tàu cá, chỉ có cách tăng cường quản lý đầu vào, siết chặt các quy định về nhập khẩu máy tàu, linh kiện nhằm nâng cao chất lượng”.

Hiện nay, UBND tỉnh Khánh Hòa đã phê duyệt 45 tàu, chờ phê duyệt 8 tàu đóng mới theo Nghị định 67 và Nghị định 89 của Chính phủ về một số chính sách phát triển thủy sản. Theo Chi cục Thủy sản tỉnh Khánh Hòa, dù Nghị định 89 cho phép dùng máy cũ nhưng 14 tàu cá của Khánh Hòa đã và đang được đóng mới đều sử dụng máy mới 100%. Chi cục đang vận động các chủ tàu còn lại mạnh dạn vay vốn trang bị máy mới.