Biểu tượng của sự mất mát

Cái chết của em bé trở thành một biểu tượng cô đọng của mất mát, ly tán đầy bi kịch, có thể đại diện cho số phận hơn 2.600 người châu Phi, Trung Đông chết trên biển Địa Trung Hải và trên những con đường nguy hiểm khi di cư sang châu Âu để tránh chiến tranh và đói nghèo.

Bất chấp bóng mây cuộc khủng hoảng kinh tế còn lởn vởn khiến đời sống ở một số nước còn khó khăn, tại nhiều nơi ở châu Âu, người dân biểu tình kêu gọi chính phủ của họ bao dung hơn trong chính sách cho người tị nạn. Các chính trị gia từng lạnh lùng, cứng rắn và lý tính trước vấn đề tị nạn nay đã bị lung lay và có những chính sách khéo léo tiếp nhận người nhập cư trái phép từ nước khác. Đơn cử, cách đây chưa đầy một tháng, Thủ tướng Anh David Cameron cứng rắn trong chính sách hạn chế người nhập cư nhưng sau khi xem bức ảnh này cùng với sự chất vấn của dân chúng, ông đưa ra diễn ngôn, đại ý: Là một người cha, ông rất đau lòng khi xem bức ảnh về cái chết của cháu bé 3 tuổi trên đường tị nạn cùng gia đình, rằng ông sẽ có chính sách bao dung hơn cho người di cư…

Nhiều nước châu Âu khác như Áo, Hungary, Đức, Pháp… cũng đã có những chính sách tiếp nhận, phân bố người tị nạn ngay sau đó dù biết đây là một gánh nặng không nhỏ cho tình hình an ninh chính trị, kinh tế và văn hóa của các quốc gia.

Những tình tiết như trên có thể chưa từng có trong lịch sử, đặt thế giới vào trong một viễn tượng phức tạp, đặt các nhà quản trị quốc gia vào một thách thức mới chưa từng có. Lịch sử chiến tranh và tị nạn thế giới, nói chính xác, đã có những hiện tượng gần như thế, song đó là những thời kỳ mà truyền thông chưa thể tường thuật trực tiếp và đầy đủ về sự khốn cùng đến với mọi người. Còn trong kỷ nguyên thông tin, mọi sự đã thay đổi. Sự hung tàn man rợ của nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) nhắm vào thường dân, thái độ lạnh lùng và đi theo đó là những chính sách hung hăng hiếu chiến hay vô cảm trước nỗi đau của đồng loại mà các chính phủ, chính trị gia tiến hành… đều được phơi bày ra trước thế giới để trả lời cho nguyên nhân những mất mát mà đồng loại vô tội phải hứng chịu. Và cả tinh thần nhân đạo, vị tha, chia sẻ trách nhiệm với đồng loại đầy cao đẹp mà con người dành cho nhau nữa cũng có sức tác động mạnh mẽ hay chí ít cũng thể hiện khát vọng, tạo ra thứ quyền năng lay chuyển cục diện lương tâm.

Hình ảnh em bé Aylan Kurdi nằm úp mặt chết trên bãi biển không chỉ kêu gọi sự sẻ chia, đánh động lương tri mà còn là một biểu tượng truy vấn thế giới về lý tưởng, mục tiêu thái bình chưa thể đạt được.