Bộ máy phình ra, ngân sách teo lại

Sáng 2-11, Quốc hội (QH) thảo luận tại hội trường về 3 nội dung: Tình hình thực hiện dự toán ngân sách nhà nước năm 2013; dự toán ngân sách nhà nước và phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2014; sơ kết 3 năm (2011-2013) về việc thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia và phương án phát hành bổ sung trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2014-2016.

“Đẻ” quá nhiều ghế

Đại biểu (ĐB) Trần Du Lịch (TP HCM) thẳng thắn: “Xét trên tổng thể của nền kinh tế thì tôi cho rằng chưa bao giờ nền kinh tế Việt Nam và đất nước Việt Nam có một vị trí to lớn và tốt đẹp như hiện nay. Xét quy mô tổng thể trong quan hệ đối ngoại, quan hệ kinh tế trên tất cả chỉ tiêu nhưng tại sao trong bối cảnh như vậy mà ngân sách phải lâm vào tình trạng giật gấu vá vai một cách vất vả thế này?”.

Theo mổ xẻ của ông Lịch, nguyên nhân tiêu cực liên quan đến thể chế phân bổ ngân sách. Chúng ta duy trì quá lâu một thể chế phân bổ ngân sách theo kiểu xin - cho, không rạch ròi cái nào là ngân sách quốc gia, cái nào là ngân sách địa phương.

Các đại biểu trao đổi ngoài nghị trường Ảnh: HOÀNG BẮC

“Ví dụ trong lĩnh vực giao thông. Tôi rất hoan nghênh Bộ trưởng Đinh La Thăng đã mạnh tay xử lý những thất thoát, lãng phí trong đầu tư về giao thông. Tôi nghe nói có 4 dự án bộ trưởng xem xét lại, thấy người ta nâng quy mô dự án lên một cách vô lý nên đã giảm được hơn 15.000 tỉ đồng. Nếu không làm như vậy thì dân phải đóng thuế, phải nai lưng trả nợ cho những điều vô lý đó” - ông Lịch nêu cụ thể.

Cũng đi vào phân tích các yếu tố đang gây lãng phí, ĐB Danh Út (Kiên Giang) nêu tổ chức bộ máy như hiện nay là quá cồng kềnh, kém hiệu quả, lãng phí cán bộ, công chức, không kích thích người lao động thi đua, ngân sách chi trả lương ngày càng tăng.

“Hiện không còn bộ nào chỉ có 4 thứ trưởng như Quyết định 36 của Chính phủ đề ra. Có bộ đến 9 thứ trưởng, 4 bộ có 7 thứ trưởng, 9 bộ có 6 thứ trưởng, 7 bộ có 5 thứ trưởng. Bộ máy như vậy thì làm sao mà không tăng chi ngân sách” - ĐB Danh Út chỉ rõ và đề nghị Chính phủ khẩn trương thực hiện khoán lương theo vị trí công việc, vừa tiết kiệm chi cho bộ máy vừa có điều kiện cải cách tiền lương.

ĐB Huỳnh Văn Tính (Tiền Giang) chỉ ra một thực trạng khác là trong những năm qua, QH cho phép thành lập rất nhiều quỹ tài chính nhà nước (quỹ bình ổn giá, quỹ cổ phần hóa...), trong đó có khoảng 40 quỹ đang hoạt động, khoảng 30 quỹ đang tồn một số vốn không nhỏ chưa chi hết, trong khi ngân sách vẫn tiếp tục bội chi, mà ngân sách thì chưa điều hòa được. Vì thế, đề nghị Chính phủ trong thời gian tới rà soát, thu đúng, thu đủ các loại quỹ vào ngân sách nhà nước. ĐB này dẫn chứng báo cáo năm 2013, biên chế viên chức tăng trên 200.000 người và cũng tăng gần 30.000 công chức, trong khi chất lượng hoạt động của đội ngũ này chỉ khoảng 1/3 tốt.

Cắt giảm mua sắm

ĐB Bùi Đức Thụ (Lai Châu) cho rằng tình hình năm 2014 hết sức khó khăn, đề nghị Chính phủ phải hết sức cân nhắc trong việc ban hành chính sách làm tăng chi, nếu không tính đến nguồn cân đối thì vô hình trung sẽ làm tăng nợ công và làm bị động trong quản lý điều hành ngân sách; đề nghị các bộ, ngành, địa phương triệt để tiết kiệm chi, cắt giảm những khoản chi chưa thật cần thiết, chưa thật cấp bách như mua sắm ô tô, xây dựng trụ sở, tổ chức lễ hội, khởi công...

ĐB Nguyễn Hữu Đức (Bình Định) nói năm 2014, đề nghị Bộ Tài chính tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành có liên quan quyết liệt hơn, ráo riết hơn trong rà soát kết quả kinh doanh của doanh nghiệp, gắn công tác chống chuyển giá việc cấp phép đầu tư mở rộng, thanh tra, kiểm tra, xử lý sai phạm về chuyển giá đối với tất cả lĩnh vực như là giữa công ty mẹ, công ty con, từ doanh nghiệp nhà nước sang công ty cổ phần.

Nhìn nhận ở góc độ lãng phí từ các dự án, ĐB Lê Văn Học (Lâm Đồng) đề xuất Chính phủ tổng hợp báo cáo với QH từng dự án cụ thể để xem xét, rà soát lại các tiêu chí để bảo đảm tính công khai, minh bạch, tránh sai sót hay mắc lại những khuyết điểm như việc sử dụng trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2006-2012.

“Tôi thấy sử dụng trái phiếu Chính phủ giai đoạn trước có thể nói chúng ta đầu tư rất tràn lan, chưa hiệu quả. Chưa bao giờ các tỉnh, các đơn vị xin dự án dễ như vậy và để bây giờ chúng ta phải chịu hậu quả” - ông Học khẳng định.