Các nước sẽ xem xét dự án Don Sahong

Ngày 19-6, Ban Thư ký Ủy hội sông Mê Kông (MRC) đã ra thông báo về dự án đập thủy điện Don Sahong (Lào).

Đối thoại ngoại giao

Thông báo cho biết 4 nước MRC gồm Lào, Campuchia, Thái Lan và Việt Nam đã thống nhất quyết định cuối cùng về quá trình tham vấn trước đối với dự án thủy điện Don Sahong sẽ được đưa lên cấp chính phủ để bàn bạc. Bởi lẽ, MRC đã không thể đi đến một kết luận chung cho tiến độ của dự án. Vấn đề này đã bị trì hoãn từ sau cuộc họp quan trọng của Hội đồng MRC (đơn vị cao nhất của MRC gồm bộ trưởng phụ trách về nước và môi trường từ các nước thành viên)  vào ngày 28-1. Sau đó, Hội đồng MRC vẫn không đưa ra được ý kiến chung. Vì thế, sau khi cân nhắc kỹ, Hội đồng MRC thông báo rằng giữa các thành viên vẫn có quan điểm khác nhau về thời điểm kết thúc tiến trình tham vấn trước nên vấn đề này phải được giải quyết ở cấp chính phủ.

Quá trình tham vấn trước dự án thủy điện Don Sahong bắt đầu từ ngày 25-7- 2014, kéo dài trong 6 tháng. Tiếp đó, các nước thành viên đã thảo luận và đánh giá những mặt được - mất của dự án. Thông báo ngày 19-6 nhấn mạnh rằng các nước thành viên MRC là Campuchia, Thái Lan và Việt Nam có hàng loạt vấn đề cần quan tâm đến dự án cũng như đề nghị về việc mở rộng quá trình tham vấn trước, yêu cầu phải có thời gian để thu thập dữ liệu. Tuy nhiên, phía Lào hy vọng kết thúc nhanh quá trình tham vấn trước, dù nhấn mạnh sẽ hợp tác với MRC và cam kết chắc chắn phát triển dự án một cách bền vững.

Khu vực dự kiến xây dựng thủy điện Don Sahong Ảnh: TỔ CHỨC SÔNG NGÒI QUỐC TẾ

Điều 35 của Hiệp ước Mê Kông 1995 quy định rằng khi hội đồng không thể, thậm chí là thất bại trong việc giải quyết các ý kiến khác nhau giữa các nước thành viên thì vấn đề sẽ được đưa ra cấp chính phủ “để hiểu rằng vấn đề phải được giải quyết bằng đàm phán ngoại giao”.

Tại phiên họp đặc biệt của Hội đồng MRC vào tháng 1-2015, chính phủ 3 nước Campuchia, Thái Lan và Việt Nam đã nhấn mạnh mối quan ngại về những lỗ hổng quan trọng để hiểu một cách đầy đủ hơn về những tác động của đập Don Sahong. Trong phiếu phản hồi về quá trình tham vấn trước, chính phủ 3 nước đã yêu cầu mở rộng tham vấn và cho phép nghiên cứu kỹ hơn về các tác động của dự án.

Quốc tế kêu gọi hủy dự án

Theo quan sát của Tổ chức Sông ngòi quốc tế (IR), dù chưa có kết quả quá trình tham vấn trước nhưng việc xây dựng vẫn đang được triển khai tại khu vực dự án vùng Siphandone - Nam Lào. Trước động thái này, cộng đồng quốc tế kêu gọi MRC không nên giữ im lặng thêm nữa. “Sắp tới, MRC cần chấm dứt sự quan tâm trong lặng lẽ để đưa ra quyết định liên vùng về vấn đề của đập Don Sahong. MRC cần bảo đảm rằng các quan ngại của Camuchia, Thái Lan và Việt Nam không bị bỏ qua” - ông Pianporn Deetes, điều phối viên chương trình Thái Lan của IR, nói. Theo bà Ame Trandem, Giám đốc chương trình Đông Nam Á của IR, Lào đã lợi dụng việc thiếu hành động của MRC và thường im lặng để thúc đẩy dự án, bất chấp yêu cầu từ các nước láng giềng và phớt lờ nghĩa vụ đối với Hiệp ước Mê Kông 1995. Dự án đã được chuẩn bị một cách chóng vánh mà không có các nghiên cứu về ảnh hưởng, thiếu tham vấn thực sự cũng như không có sự đồng thuận trong vùng.

Ngày 7-6, Quốc hội Lào đã mở phiên họp trù bị và quyết định về việc tài trợ cho dự án Don Sahong dự kiến sẽ được đưa vào phiên thảo luận. Trong khi đó, chủ đầu tư dự án, Công ty MegaFirst Corporation Berhad (Malaysia), vẫn tiếp tục đàm phán với Tập đoàn Quốc tế Sinohydro của Trung Quốc về hợp đồng xây dựng công trình. “Trong khi tiến trình tham vấn trước vẫn chưa giải quyết hết các vấn đề, sẽ không có công trình nào được xây dựng, không có đàm phán hợp đồng. Chính phủ Lào phải chấm dứt các hoạt động xây dựng tại Don Sahong và chuyển hết thiết bị ra khỏi khu vực này. MRC phải tiếp tục nhấn mạnh việc không đồng thuận về liên quan đến dự án này và nhấn mạnh sự quan ngại không chỉ với tư cách là nước láng giềng mà còn vì người dân khu vực Mê Kông” - bà Ame kêu gọi.