“Cát tặc” phá nát sông

Sông Long Đại chảy qua địa bàn xã Trường Xuân, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình bao năm yên bình. Thế nhưng, 2 năm qua, con sông này rộ lên tình trạng khai thác cát trái phép, gây sạt lở nghiêm trọng.

“Đại công trường” hút cát lậu

Tờ mờ sáng, từ cầu Long Đại, chúng tôi thuê một con thuyền nhỏ ngược lên thượng nguồn sông Long Đại để vào tận “hang ổ cát tặc”, nằm ở khúc sông thuộc địa bàn thôn Trường Giang, xã Trường Xuân. Trước mắt chúng tôi là một “đại công trường” khai thác cát lậu. Chỉ một khúc sông dài chừng 2 km, có đến hàng chục thuyền, đò với hàng trăm nhân công thi nhau hút cát.

Tình trạng khai thác cát trái phép nhộn nhịp trên sông Long Đại

Ông L.T.C (52 tuổi), chủ thuyền dẫn đường cho chúng tôi,  áp sát một con thuyền khác đang hút trộm cát. Ông C.  vọng hỏi: “Sáng chừ được mấy chuyến rồi chú ơi?”. Chủ thuyền hút cát đáp lớn: “Hôm ni dậy muộn, đến chừ chưa hút đầy”.  Chừng 10 phút sau, khi cát đã tràn ắp trên khoang khoảng 15 khối, chủ thuyền vội vã nổ máy, hướng về hạ nguồn để đến bãi tập kết.

Theo phản ánh của người dân xã Trường Xuân, đa phần chủ thuyền hút cát trộm ở các xã hạ nguồn sông Long Đại như Gia Ninh, Tân Ninh, Xuân Ninh thuộc huyện Quảng Ninh. Họ thường hút trộm cát vào ban đêm, trong khoảng thời gian từ 2 giờ đến 7 giờ sáng. Tình trạng hút cát trái phép khiến đoạn sông dài bị đục khoét hoang tàn, đôi bờ sạt lở nghiêm trọng.

Lập chòi thu phí

Khi bình minh lên, cũng là lúc hàng chục con thuyền chở cát lậu xuôi về hạ nguồn. Điều lạ là trên đường về, tất cả thuyền đó đều phải ghé vào một chòi canh  nhỏ dựng bên bờ sông để nộp phí.  “Sáng ni hút được 15 khối, lời lãi không bao nhiêu mà phải “cống” mất 200.000 đồng rồi, cơm cháo chi nữa đây” - một chủ thuyền nói với chúng tôi. Qua tiếp xúc, những người khai thác cát lậu tại đây đều gọi chòi canh trên là “trạm thu phí”.

Được biết, trong năm 2015, tỉnh Quảng Bình cấp phép khai thác cát trên sông Long Đại cho 3 doanh nghiệp (DN), gồm: Công ty Xây dựng Lương Ninh, Công ty TNHH TMVT Hiền Ninh và Công ty TNHH XD Ngô Anh Tuấn (đều đóng tại huyện Quảng Ninh). Các DN này được phân bổ khai thác tại các khúc sông ở Bãi Lùi và Bãi Cơm trên địa bàn xã Trường Xuân. Do việc khai thác quá mức khiến trữ lượng cát trong diện được quy hoạch cạn kiệt. Điều này dẫn tới người dân không mua cát của DN nữa mà bỏ ra ngoài khai thác trái phép. Cũng từ đây, chòi canh được các DN  dựng lên để tìm cách tận thu từ người khai thác cát lậu.