“Chiếc áo” đã quá chật

Trên có gì, dưới có nấy

Đó là nhận định của ông Lê Hoài Trung, Phó Giám đốc Sở Nội vụ TPHCM, khi nói về công việc hiện nay của cơ quan hành chính địa phương là UBND phường, xã, thị trấn. Ông Trung dẫn chứng: “Thực tế UBND phường, xã làm không thiếu việc gì. Quản lý đô thị, nhà đất cũng dính, trật tự giao thông đến tiếp dân đều phải làm. Nói chung phải làm tất cả những việc mà cấp TP cũng như quận, huyện làm”. Theo ông Trung, bộ máy cấp phường, xã, thị trấn đang ngày càng phình ra, nhất là ở các khu vực ngoại thành đô thị hóa. Thậm chí có nơi phường, xã làm không hết việc còn giao bớt cho ban điều hành khu phố hay tổ nhân dân … “Trước đây, một UBND xã chỉ 20 cán bộ công chức, nay có nơi lên đến 45 người nhưng dường như càng làm càng quá tải mà hiệu quả lại không cao” - ông Trung nhìn nhận.

Qua thống kê, hiện trên địa bàn TP có không ít xã ở các huyện ngoại thành có dân số trên 70.000 người (xã Bình Hưng, Vĩnh Lộc A, Vĩnh Lộc B thuộc huyện Bình Chánh), quy mô, tính chất địa bàn như một phường hoàn chỉnh nhưng bộ máy, nhân sự  và cơ chế chính sách quản lý vẫn chỉ là một xã. Bên cạnh đó, hầu hết các quận ven của TPHCM có dân số bình quân trên nửa triệu dân, tốc độ đô thị hóa nhanh nhưng bộ máy, biên chế chưa có chính sách đặc thù nên công tác quản lý Nhà nước các cấp luôn bị quá tải trên nhiều lĩnh vực. Đây chính là bất cập lớn khiến công tác giải quyết thủ tục hành chính, quản lý địa bàn dân cư, vấn đề an ninh trật tự bị ảnh hưởng.

Với những bất cập này, ông Trung cho rằng nếu áp dụng mô hình chính quyền đô thị thì lúc đó thẩm quyền giải quyết thủ tục hành chính cho người dân sẽ thuộc về UBND quận, huyện; còn UBND phường, xã có thể chỉ quản lý đơn thuần về dân cư.

Cùng sự quá tải của chính quyền địa phương, ông Trung cũng nêu lên một số bất cập xung quanh chức năng, nhiệm vụ của các sở, ngành TP: “Lâu nay, gần như sở, ngành chỉ làm công việc tham mưu, báo cáo, xin ý kiến lãnh đạo TP chứ không có chức năng chỉ đạo, điều hành và quyết định vấn đề. Như vậy, lãnh đạo các sở, ngành sẽ không được tự chủ, tự chịu trách nhiệm và trách nhiệm cũng không được rõ ràng. Về phía TP, vì phải giải quyết sự vụ cụ thể nên hội họp quá nhiều, dẫn đến quá tải. Nếu thực hiện mô hình chính quyền đô thị thì sẽ phân cấp mạnh hơn cho các sở, ngành”.

Cần quy định trong Hiến pháp

Theo bà Lê Thị Bình Minh, Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP, hiện quy định pháp luật hiện hành về tổ chức chính quyền địa phương chưa có sự phân biệt quản lý Nhà nước giữa chính quyền đô thị và chính quyền nông thôn. Tất cả dù đô thị hay nông thôn, đô thị loại nào, nông thôn loại nào cũng đều mặc chung một cỡ áo. Thực tế, tại TPHCM đối với địa bàn đã đô thị hóa thì cư dân ổn định, trình độ dân trí cao, cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội tương đối hoàn chỉnh. Trong khi đó, địa bàn đang đô thị hóa và khu vực nông thôn trong đô thị lại trong quá trình quy hoạch, xây dựng, chỉnh trang đô thị, dân số cơ học tăng nhanh, trình độ dân trí không đồng đều… nên bên cạnh mô hình chính quyền đô thị cũng cần có mô hình chính quyền nông thôn cho phù hợp.

Bà Minh cho rằng tổ chức chính quyền theo quy định hiện hành phân thành thang bậc trên dưới theo cơ chế hành chính nên cứng nhắc, thiếu linh hoạt, thậm chí rập khuôn, do đó không phù hợp với tính đa dạng của các địa phương và của đơn vị hành chính.

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 5-3