Chống chuyển giá

Những năm trước, báo cáo tài chính của phần lớn DN trong khối này cũng ảm đạm như vậy. Hồi năm 2005, Cục Thuế TPHCM đã tiến hành kiểm tra “thử” 50 DN FDI báo cáo lỗ và phát hiện trong số đó nhiều DN khai man, truy thu thuế thu nhập DN đến 60 tỉ đồng.

Với tì vết này, báo cáo lỗ đồng loạt của nhiều DN FDI năm nay, vì lẽ đó, không đáng tin!

Đòn phép của nhiều DN FDI, đặc biệt là các tập đoàn đa quốc gia là dùng “chiêu” chuyển giá để nâng khống chi phí đầu vào, giảm thiểu doanh thu thực tế để nộp thuế thu nhập DN ít đi. Tại những nước có mức thuế thu nhập DN cao như VN (kể từ ngày 1-1-2009, từ 28% còn 25%), thủ thuật này được khai thác tối đa. Công ty “mẹ” ở nước ngoài và công ty “con” tại VN thường thông đồng tăng khống giá nguyên phụ liệu nhập khẩu hoặc lợi dụng những chính sách ưu đãi đầu tư nước ngoài về mức chi quảng cáo, tiếp thị để hạch toán vào chi phí hợp lý. Nhờ đó, công ty “con” lỗ ảo, còn công ty “mẹ” tất nhiên lời thật.

Không chỉ trốn thuế, những hành vi này còn dẫn đến mối họa lớn hơn. Đó là một khi tình trạng thua lỗ ảo kéo dài, DN VN trong liên doanh bị kiệt sức, phải rút vốn, nhường sân cho đối tác. Thực tế cho thấy không ít DN “con” tại VN đã bị DN “mẹ” ở nước ngoài thôn tính theo kiểu này. Bên cạnh đó, trong khi các DN may VN dù đang trong thời khó nhưng vẫn ổn, còn hơn 90% DN may FDI  thì lại báo lỗ hoặc hòa vốn, đấy chính là mối nguy mà những DN dệt may nước ta trong các liên doanh phải cảnh giác ngay từ bây giờ.

Kiểm soát giá nội bộ để chống gian lận qua chuyển giá là một thách thức lớn đối với các cơ quan chức năng hữu quan ở VN. Lý do một phần vì ở ta chưa có luật chống chuyển giá cụ thể như Mỹ, Nhật Bản và một số nước khác..., một phần vì Luật Thuế thu nhập DN chưa đủ chặt chẽ để quản lý và chế tài hành vi này. Với năng lực và điều kiện hiện nay, phải mất nhiều năm để ngành thuế VN làm rõ một công ty đa quốc gia nào đó có gian lận chuyển giá hay không!

Những vấn đề trên đã từng được mổ xẻ nhiều năm qua nhưng cũng trong chừng ấy thời gian, tình hình không chuyển biến. Hành vi gian lận của một bộ phận DN FDI là không mới nhưng không bao giờ cũ đối với các cơ quan quản lý nước ta, vì thế rất cần một đợt tổng kiểm tra và xử phạt thật nghiêm các DN gian lận để làm trong sạch môi trường kinh doanh.