Chủ động tạo quỹ đất “sạch”

Một trong những nhiệm vụ cơ bản của Trung tâm Phát triển quỹ đất TPHCM (gọi tắt là trung tâm) là điều tra, khảo sát, đề xuất và thực hiện thu hồi các khu đất đã có quy hoạch được phê duyệt, công bố nhưng chưa giao cho nhà đầu tư lập dự án. Trung tâm được xem là một trong những kênh hiệu quả để chủ động tạo mặt bằng cho TP nhưng đến nay vẫn chưa được phát huy hết “công suất”.

 

Hiện nay trung tâm đang được giao thu hồi, giải phóng mặt bằng 14 khu đất, diện tích khoảng 1.900 ha, chi phí bồi thường khoảng 13.762 tỉ đồng nhưng mới chỉ  hai khu đất được cấp vốn bồi thường. Theo ông Võ Công Lực, Phó Giám đốc trung tâm, nguồn tài chính hoạt động của trung tâm từ kinh phí  ngân sách cấp thường xuyên. “Khối lượng đất giao lớn nhưng trung tâm chỉ là đơn vị dự toán cấp 2 nên không thể chủ động triển khai các dự án mà vốn ghi cho mỗi dự án thu hồi đất phải thông qua Sở Kế hoạch - Đầu tư và Sở Tài chính, chờ giải ngân kéo dài thời gian trong khi công tác bồi thường càng kéo dài càng bất lợi” - ông Lực nói.

 

Chưa kể, kinh phí để thực hiện các dự án thu hồi đất rất lớn, có thể lên vài trăm đến vài ngàn tỉ đồng nên nhiều lúc ngân sách không có khả năng cấp dù đã có quy định. Vì thế, trung tâm không thể nào trực tiếp bồi thường giải phóng mặt theo quyết định của UBND TP mà phải thông qua ban bồi thường giải phóng mặt bằng các quận, huyện. Cũng chính vì lý do tài chính mà hiện nay, việc thực hiện thu hồi đất theo quy hoạch sử dụng đất để tạo các quỹ đất “sạch” cũng chưa được chủ động, đa số thực hiện được là những khu đất đã có dự án vì tiền bồi thường giải phóng mặt bằng sẽ do chủ đầu tư ứng trước. Ví dụ như hai khu đất trong dự án 325 ha tại Nhơn Đức - Phước Kiển (huyện Nhà Bè) đã được TP cấp vốn bồi thường cũng từ nguồn vốn ứng trước của chủ đầu tư.

Chính vì vậy, mới đây, trung tâm đã kiến nghị UBND TP được kiện toàn bộ máy theo mô hình tổ chức phát triển quỹ đất theo hướng là đơn vị sự nghiệp có thu tự bảo đảm một phần hoặc toàn bộ chi phí hoạt động. Ngoài nguồn vốn cấp (thông qua đơn vị duy nhất là quỹ phát triển đất), trung tâm còn được vay vốn, hợp vốn thông qua liên doanh, kiên kết kinh tế... để thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ theo quy định của pháp luật.

Theo đánh giá của Sở Tài nguyên - Môi trường, công tác phát triển quỹ đất nếu thực hiện tốt, không chỉ làm tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước, hỗ trợ thị trường bất động sản phát triển ổn định và minh bạch mà còn góp phần hạn chế tiêu cực và chủ động khai thác hiệu quả quỹ đất “sạch”. Vì vậy, tổ chức phát triển quỹ đất cần được kiện toàn đồng bộ với cơ chế tài chính phù hợp. Đồng thời cũng nên quy định cơ chế phù hợp để phát triển lực lượng ban bồi thường giải phóng mặt bằng quận, huyện thành trung tâm phát triển quỹ đất quận, huyện.

Ông Nguyễn Minh Sỹ, Trưởng Ban Bồi thường Giải phóng mặt bằng quận 10, cho rằng theo Nghị định 69/2009 của Chính phủ, quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư và thông tư liên tịch số 01/2010 của Bộ Tài nguyên - Môi trường, Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính hướng dẫn về hoạt động của tổ chức phát triển quỹ đất thì việc thành lập các tổ chức phát triển quỹ đất được thành lập từ cấp tỉnh, TP xuống cấp quận, huyện. Tuy nhiên, hiện nay tại TPHCM, chỉ có duy nhất trung tâm phát triển quỹ đất cấp TP, còn các quận, huyện chỉ là ban bồi thường giải phóng mặt bằng. “Kinh phí để bồi thường từ vốn ngân sách hoặc từ các chủ đầu tư dự án, chứ bản thân ban bồi thường quận hiện nay không có ngân sách để tự triển khai thu hồi đất nên rất bị động trong công tác tạo quỹ đất cho địa phương. Các ban bồi thường hiện nay cũng như... lính đánh thuê mà thôi” - ông Sỹ nói.