Dân khốn đốn vì titan: Khai thác ẩu, quản lý lỏng lẻo

Nhiều điểm khai thác titan gần sát khu dân cư, gây ô nhiễm nghiêm trọng

Ông Võ Mộng Hùng, Chánh Thanh tra Sở Tài nguyên - Môi trường (TN-MT) tỉnh Bình Định, cho biết kết quả thanh tra mới đây tại 8 DN có hoạt động khai thác khoáng sản titan ở tỉnh này đều có sai phạm. Trong đó sai phạm phổ biến và nghiêm trọng nhất là lĩnh vực môi trường. “Nhiều báo cáo đánh giá tác động môi trường được phê duyệt không nêu thời gian khai thác, công suất thiết bị, số lượng thiết bị khai thác, thậm chí không nêu cả sản phẩm khai thác. Đặc biệt, các báo cáo đánh giá tác động môi trường đều không đề cập  giám sát thông số phóng xạ trong nước. Thậm chí, xưởng nghiền zircon của Công ty TNHH Sản xuất - Thương mại khoáng sản Ban Mai (TP Quy Nhơn) đã đi vào hoạt động lâu nay nhưng không lập cam kết bảo vệ môi trường”- ông Hùng nói.

Bên cạnh đó, hầu hết DN không thực hiện giám sát môi trường chất thải, giám sát môi trường xung quanh theo quy định; không đăng ký nguồn chất thải nguy hại, quản lý chất thải nguy hại không đúng quy định, xả nước thải không đúng quy định, nồng độ vượt quy chuẩn nhiều lần… Theo ông Võ Minh Thành, Phó Chánh Thanh tra Sở TN-MT tỉnh Bình Định, kết quả phân tích chất lượng môi trường không khí tại các khu vực khai thác titan đều vượt 4,5 - 6,2 lần so với quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng không khí xung quanh.

Cũng theo ông Hùng, một thực tế khác là đa phần DN khai thác titan đều sử dụng ồ ạt nguồn nước ngầm dẫn đến cạn kiệt nguồn nước ngọt ở hầu hết khu vực khai thác. Kết quả kiểm tra cho thấy nhiều DN sử dụng nguồn nước dưới đất quá số lượng cho phép. Chẳng hạn, Công ty TNHH Sản xuất - Thương mại khoáng sản Ban Mai chỉ được cấp phép khai thác nước dưới đất một giếng nhưng công ty này đã tự ý khai thác đến 6 giếng; nhiều công ty khác tự ý khai thác sử dụng nguồn nước ngầm mà không có giấy phép…

Buông lỏng quản lý

Ông Nguyễn Trung Thành, Phó Giám đốc Sở TN-MT  tỉnh Bình Định, thừa nhận: “Hiện nay, do trên địa bàn tỉnh có nhiều DN, nhiều điểm khai thác titan trong khi các lực lượng chức năng còn quá mỏng, thiếu người nên không thể kiểm tra thường xuyên”.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng chính sự buông lỏng trong cấp phép, quản lý hoạt động khai thác titan dẫn đến tình trạng vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ môi trường ngày càng gia tăng. Đó là cấp giấy phép khai thác với công suất lớn hơn công suất trong quy hoạch đã được phê duyệt, nhiều giấy phép khai thác có công suất lớn gấp nhiều lần so với báo cáo đánh giá tác động môi trường. Thực tế qua kiểm tra, đoàn thanh tra Bộ TN-MT phát hiện báo cáo đánh giá tác động môi trường dự án khai thác titan của Công ty TNHH Vạn Đại (huyện Phù Mỹ) có công suất tương đương 13.400 tấn sản phẩm/năm, trong khi giấy phép được cấp sau đó có công suất 22.000 tấn sản phẩm/năm.

Báo cáo đánh giá tác động môi trường của Công ty TNHH Tấn Phát (TP Quy Nhơn) có công suất 14.000 tấn sản phẩm/năm

trong khi giấy phép cấp có công suất 20.000 tấn sản phẩm/năm. Còn báo cáo môi trường của Công ty Cổ phần Kim Triều (TP Quy Nhơn) có công suất 14.700 tấn sản phẩm/năm, trong khi giấy phép cấp lên đến 20.000 tấn sản phẩm/năm.