Đáy biển tìm vàng

Trận mưa lớn kéo dài suốt 3 giờ khiến những con sóng biển càng gào thét dữ tợn hơn. Bất chấp mưa gió và cái lạnh thấu xương, ông già Năm vẫn mãi miết lặn ngụp cào cát, bới tìm dưới những cơn sóng dữ.

Mò kim đáy bể

Trên bãi tắm Dinh Cô thuộc huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, chỉ một đoạn chưa đầy nửa cây số chúng tôi đã đếm được hơn 20 người làm nghề mót vàng. “Nghề này chỉ làm được vào mùa mưa bão. Theo kinh nghiệm của những người mót vàng lâu năm, đến mùa mưa bão, biển thường có nhiều con sóng lớn, từ đó tạo nên những vùng trũng với nhiều hố sâu dưới đáy biển quanh bãi tắm.

Những món trang sức của du khách đánh rơi lâu nay sẽ bị sóng vùi lấp vào những cái hố đó và chúng tôi đến  cào cát để mót tìm”, ông Năm tiết lộ. Với hai cây tre, một tấm lưới, một miếng nhôm nhỏ cùng sợi dây dù đơn giản, mỗi người mót vàng đã tự tạo cho mình một dàn cào để hành nghề. Chi phí cho mỗi dụng cụ như thế không quá 200.000 đồng. 

Công việc “mò kim đáy bể” này đã rèn cho anh Nguyễn Văn Dũng, nhà ở Bà Rịa, tính kiên nhẫn đáng nể. Dồn hết sức lực vào đôi cánh tay lực lưỡng, anh ấn mạnh cái cào sâu xuống cát rồi từ từ kéo lên một mớ cát, đá lẫn vỏ sò, ốc...

Đưa tay đảo qua đảo lại vài lượt thấy không có gì, anh thở dài thất vọng rồi đổ tất cả trở lại chỗ cũ và tiếp tục cào mẻ khác. “Mỗi ngày, tụi tôi cào lên rồi đổ xuống như vậy hàng trăm lần. Có khi tụi tôi làm cả ban đêm vì nước rút tới đâu cào tới đó.

Tôi không sợ mệt nhọc, chỉ lo giẫm phải loại cá ghim. Giống cá này có rất nhiều gai trên cơ thể, đạp trúng nó chân nhức buốt tạo mủ rồi sưng phù, nằm ở nhà mất cả tuần không làm ăn gì được”, anh Dũng nói. Dũng cho biết anh vốn là ngư dân, làm công việc này để kiếm thêm tiền khi không có điều kiện theo tàu thuyền ra khơi đánh bắt.

Công việc mót vàng tuy vất vả nhưng ông Năm vẫn luôn nở nụ cười hy vọng (Ảnh chụp ở bãi biển Dinh Cô, huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu)

Những người làm nghề mót vàng đến từ nhiều nơi. Anh Trần Thanh Bình, quê tận Tây Ninh, đã 10 năm theo nghề mót vàng đáy biển, thổ lộ: “Những ngày trời yên biển lặng, tôi về quê phụ vợ buôn bán trái cây. Nhiều khi biết việc cào bới tìm kiếm vàng bạc, nữ trang như thế này là không tốt cho môi trường biển, song không làm thêm nghề này thì lấy gì mà sống...”. Rồi anh quay sang Dũng, cười: “Biển nào có bãi tắm, ở đó có mặt anh em làm nghề mót vàng chúng tôi”.

Khác với hai anh Dũng, Bình xem mót vàng đáy biển như một công việc mùa vụ, vợ chồng ông Năm lại chọn nghề này để mưu sinh lâu dài. Với thâm niên hơn 15 năm cầm cào hì hục dưới đáy biển, bàn tay của ông bà đã chai sạn cùng nắng gió khắc nghiệt của biển cả.

Để kéo được những mẻ cát nặng trĩu dưới đáy biển lên, ông bà phải oằn lưng, vận hết sức bình sinh theo những đợt sóng nhấp nhô. Vậy mà khi chúng tôi hỏi đến tuổi tác, ông Năm lại đùa: “Nhờ dãi nắng dầm mưa, uống nước biển nhiều mà tôi 53 tuổi nhưng ai cũng đoán 63 không à!”. Do tuổi khá lớn, cộng với công việc thường xuyên ngẩng lên, cúi xuống dưới sóng dữ nên lưng ông lúc nào cũng đau nhức.

Để sống được với nghề, vợ chồng ông Năm đã đi mót vàng ở rất nhiều bãi tắm, từ Vũng Tàu, Dinh Cô, Hồ Cốc, Hồ Chàm đến Mũi Né, Đồi Dương... Song, cuộc sống của hai người vẫn bấp bênh từng ngày. “Chẳng khác mò kim đáy bể là bao nên làm nghề này thu nhập cũng không mấy ổn định”, ông cho biết.

Theo ông Năm, những người làm việc này đa phần là thanh niên trai tráng. Bên cạnh việc bơi lội, ngụp lặn, cào cát, kéo cát lên, đổ cát ra cả ngày trời, họ còn phải có sức để chịu đựng được thời tiết khắc nghiệt. “Nếu không có sức khỏe dẻo dai, chỉ ngâm nước một ngày là trụ không nổi đâu”, ông Năm giải thích. 

Hiểm nguy rình rập

Ngoài việc phải đổ mồ hôi, sôi nước mắt mới mót tìm được một vài món nữ trang hiếm hoi mà du khách đánh rơi dưới đáy biển, đôi khi mạng sống của những người mót vàng cũng mong manh như ngàn cân treo sợi tóc. Anh Nguyễn Văn Dũng cho biết: “Vào mùa mưa bão, sóng gió biển thường hung hãn gấp trăm ngàn lần ngày thường.

Nếu cứ mải mê tìm vàng, những cái hố sâu, vũng xoáy có thể chôn sống chúng tôi lúc nào không hay, nhất là những khi làm vào ban đêm. Thời điểm nước rút, anh em thường tập trung cào cát tìm vàng đông nhất. Đây cũng là lúc tiềm ẩn nhiều nguy hiểm nhất vì nước rút ra xa bờ, biển sâu hơn và sóng cũng dữ dội hơn”.

Nhìn anh Dũng chia sẻ sự cảm thông, ông Năm nhắc lại lần ông thoát chết cách đây 3 năm. Ông kể: “Buổi chiều hôm đó, tôi đánh bạo ra tít ngoài xa để cào cát tìm vàng. Lựa trúng cái hố rất sâu, tôi mải mê cào xới, không ngờ nơi này lại có dòng nước xoáy. Nước xoáy khiến mớ dây dù lòng thòng từ cái cào quấn chặt lấy người, tôi không tài nào vùng vẫy được.

Ráng hết sức vừa ngoi được cái đầu lên mặt nước, tôi lại bị sóng đánh chìm nghỉm xuống. May thay, vợ tôi cào cát gần đó phát hiện ứng cứu kịp, nếu không tôi đã làm mồi cho cá lâu rồi”.

Trường hợp của ông Tám, lớn ông Năm gần chục tuổi, khiến những người làm chung nghề khi nhắc lại không khỏi xót xa. Vì cố cào mẻ cát khá đầy, ông Tám cúi gập người quá mạnh nên bị cụp xương sống. “Hiện ông Tám chỉ biết quanh quẩn trong nhà. Việc đi lại cũng khó khăn, ông đành từ giã giấc mơ trong đời là cào được món nữ trang thật giá trị”, ông Năm thở dài, bảo.  

Hy vọng đổi đời

Không ai rõ nghề tìm vàng đáy biển có từ đâu, bao giờ. Ông Năm cho biết trước đây, có người tình cờ nhặt được vàng bạc của những người vượt biên vội vã ra đi đánh rơi dưới đáy biển, từ đó đã manh nha nghề này. Nhiều người ra biển đã cào được những thẻ vàng lóng lánh.

Anh Nguyễn Văn Dũng kể: “Hồi đó, anh trai tôi cũng cào được gần chục cây vàng của những người vượt biên đánh rơi. Những năm gần đây, dân mót vàng chúng tôi chỉ trông đợi tìm được những món nữ trang du khách sơ ý làm rớt khi tắm biển”.

Dù phải bỏ nhiều công sức lao động, song khoản thu nhập của những người làm nghề tìm vàng đáy biển lại phập phù may rủi. Trong những người tìm vàng mà chúng tôi đã gặp, có lẽ Dũng là người may mắn nhất vì vừa “vô” được món nữ trang giá trị.

Anh hồ hởi khoe: “Hôm đó tôi cào nguyên ngày mà chỉ được vài món nữ trang giả. Đến gần 17 giờ, nản quá tôi định cào thêm mẻ nữa rồi lên bờ đi về. Mẻ cát cuối cùng cào lên, tôi đảo nhừ cả tay cũng chỉ thấy toàn cát, đá. Vừa bực vừa buồn, tôi nghiêng lưới định đổ đi thì thấy bên trong vỏ ốc có một chiếc nhẫn đen xỉn rớt ra. Tôi đem vào bờ, chà mạnh xuống cát, chiếc nhẫn vàng ánh lên.

Té ra đó là chiếc nhẫn vàng 5 chỉ, tôi bán được gần 10 triệu đồng. Một lần gặp may như thế, tôi đã nuôi sống cả nhà được vài tháng, song đâu phải lúc nào cũng hên như vậy. Có khi cả tháng, tôi không cào được thứ gì, về nhà vợ phải nuôi”.

Đến mùa mưa bão, sóng to gió lớn là những người làm nghề mót vàng lại đổ ra các bãi biển cào cát tìm kiếm. Ảnh: Nga My

Anh Trần Thanh Bình cũng đã có lần gặp may một cách rất tình cờ. Anh kể: “Ngày thường, tụi tôi ra xa bờ để cào cát tìm vàng, song không rõ “trời” xui khiến sao mà hôm đó tôi lại cào ở một rãnh nhỏ, mực nước chưa đến mắt cá chân. Chỗ ấy mấy đứa con nít ưa móc cát lên chơi, ai ngờ món nữ trang quý giá lại nằm đó. Tôi chỉ cào cời cời trên mặt cát, định bụng “chơi” một mẻ rồi ra ngoài xa hơn, không ngờ vô được chiếc nhẫn hột xoàn 4 ly, về bán được hơn chục triệu đồng”.

Tuy nhiên, phần lớn những người mót vàng chủ yếu tìm được một vài món nữ trang nhỏ không mấy giá trị như bông tai, nhẫn..., thậm chí chỉ là đồ dỏm làm bằng thép, inox. Thấy chúng tôi ngạc nhiên ngắm những món nữ trang đeo đầy người anh Trần Hữu Giang, anh Dũng cười: “Đồ dỏm hết đó!”. Trên cổ Giang đeo sợi dây chuyền inox dày cui, bên tay phải là một chiếc lắc, tay trái có một chiếc nhẫn thép bự chảng.

Giang ngượng ngùng: “Mấy thứ này do tôi cào được, đem bán cũng chẳng được bao nhiêu tiền nên tôi giữ lại đeo làm kỷ niệm”. Quan sát những người làm nghề này, chúng tôi thấy đa phần họ đều có đeo vài món nữ trang ít giá trị đã tìm được dưới đáy biển.

Theo nghề tìm vàng đã hơn 10 năm nay song Giang hiếm khi cào được món gì có giá trị. Anh bộc bạch: “Thực ra, may mắn, hiếm hoi lắm mới cào trúng được những món có giá trị từ 10 triệu đồng trở lên. Nhiều khi cả tháng trời, chúng tôi chỉ cào được 1-2 chiếc nhẫn vài phân vàng Tây. Song, chúng tôi vẫn thầm nuôi hy vọng một ngày nào đó sẽ nhặt được những thứ thật giá trị để đổi đời”. Có lẽ chính điều này đã giữ chân nhiều người ở lại với cái nghề tìm vàng đáy biển đầy cực nhọc này.