Dự án BOT, BT hết hấp dẫn: Cải thiện cách nào?

Cùng với những khó khăn từ cơ chế, chính sách, những rủi ro tiềm ẩn mà nhà đầu tư không lường trước được đã khiến họ ngần ngại khi đầu tư vào các dự án hạ tầng giao thông. Để tháo gỡ khó khăn, Sở GTVT kiến nghị UBND TPHCM nhiều giải pháp “cứu” hình thức đầu tư BOT (xây dựng - kinh doanh - chuyển giao), BT (xây dựng - chuyển giao) khỏi cơn bĩ cực hiện nay.

Vừa đầu tư vừa… run!

Bà Trâm cho rằng hiện nay, hình thức đầu tư BT cũng không “hút” mấy. TP không còn đất sạch để đổi cho nhà đầu tư mà chỉ còn đất dự án ở các khu vực xa xôi và rất khó kinh doanh, nguồn vốn ngân sách eo hẹp cũng không thể trả tiền cho nhiều dự án cùng lúc, dù là trả chậm.

Ông Bùi Xuân Cường, Phó Giám đốc Sở GTVT TPHCM, xác nhận hiện nay, việc xác định quỹ “đất chưa sạch” cũng đã khó, huống chi đến “đất sạch”. Điều đó cũng khiến doanh nghiệp chùn bước khi muốn đầu tư BT một dự án. Nhìn nhận hình thức đầu tư BOT hầu như đã bị “đứng” nhưng ông Cường vẫn cho rằng những tuyến mới như đường Vành đai 3, 4 hoàn toàn có thể xem xét đầu tư theo hình thức BOT.

Bên cạnh những khó khăn khách quan, thạc sĩ Phạm Sanh, Viện Nghiên cứu Khoa học lãnh đạo và Quản trị doanh nghiệp, cũng cho rằng từ trước đến nay, nhà đầu tư hạ tầng giao thông chưa thật sự mạnh. Họ thường vay vốn ngân hàng để làm dự án và tìm cách “đắp đổi” qua ngày, thậm chí thu phí giao thông trước khi công trình hoàn thành. Đến thời điểm khó khăn như hiện nay, khi ngân hàng siết chặt các khoản vay thì nhà đầu tư “chới với” nên hình thức BOT mới bị khựng lại.

Những việc cần làm ngay

Trước những khó khăn trong việc kêu gọi “xã hội hóa” các dự án hạ tầng giao thông, Sở GTVT TPHCM kiến nghị Chính phủ ban hành chính sách bảo lãnh doanh thu theo hướng nếu doanh thu thực tế của nhà đầu tư không đạt được như phương án tài chính (đạt dưới 85%) thì Nhà nước sẽ bù khoản thiếu hụt này. Ngoài trả bằng đất, Chính phủ cũng nhanh chóng xem xét hoàn trả cho nhà đầu tư bằng hình thức khác, như: hoàn vốn bằng quỹ đất để trồng cao su, chè; khai thác khoáng sản, khai thác hệ thống cấp nước, điện cho đô thị; quản lý các trung tâm thể thao, thương mại…

Trong giai đoạn 2012 – 2015, Chính phủ có thể bảo lãnh cho các nhà đầu tư tiếp cận nguồn vốn trong và ngoài nước nhằm bảo đảm đủ nguồn vốn thực hiện dự án trong điều kiện lãi suất cho vay của các ngân hàng trong nước khá cao và luôn biến động như hiện nay, tương tự việc Chính phủ đã từng bảo lãnh vay vốn nước ngoài cho dự án cầu Phú Mỹ. Tuy nhiên, cần phải chặt chẽ khi thương lượng các điều khoản với nhà đầu tư. Theo ông Cường, TP cũng có thể cân đối tỉ lệ vốn để tham gia giải phóng mặt bằng nhằm sẻ chia gánh nặng cho nhà đầu tư hoặc hỗ trợ lãi suất khi giao trách nhiệm giải phóng mặt bằng về cho họ. Một cách khác là trả chậm một phần bằng tiền, phần còn lại trả bằng đất. Đối với những dự án cấp bách như dự án khép kín đường Vành đai 2, TP sẽ có những cơ chế riêng, ưu đãi cao để thúc đẩy đầu tư.