Dự án thua lỗ, lãng phí: Nếu phải báo cáo thêm nữa sẽ rất chua xót

Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội - Ảnh chụp qua màn hình

Chiều 15-11, chất vấn Bộ trưởng Công Thương về tình trạng nhiều dự án, nhà máy thua lỗ kém hiệu quả, các dự án đã có quyết định đầu tư nhưng không triển khai, để hoang hoá lãng phí, đại biểu Quốc hội (ĐB QH) Nguyễn Lân Hiếu lo lắng: “Ngoài 5 dự án thua lỗ lên đến nhiều ngàn tỉ đồng mà Bộ Công Thương vừa báo cáo QH thì hiện nay trên thực tế còn bao nhiêu dự án có mức đầu tư lớn mà có nguy cơ thất bại như 5 dự án trên. Liệu đến kỳ họp sau, QH và cử tri cả nước lại phải có thêm một bản danh sách khác mà đọc đến làm tất cả chúng ta đau đớn và xót xa?”.

Không né tránh sự thật, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh giải trình: “Thưa QH, nếu phải báo cáo thêm nữa chúng tôi cũng sẽ rất chua xót như ĐB Nguyễn Lân Hiếu đã trình bày. Trách nhiệm của chúng ta phải làm rất cẩn trọng đầy đủ với tinh thần trách nhiệm cao nhất”.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết qua đánh giá chung về các dự án trong thời gian vừa qua, có thể tạm nói là còn tiềm ẩn có những dự án khác. Tuy nhiên, bao nhiêu dự án, những lĩnh vực nào, ở ngành nào, vai trò của từng bộ ngành các cơ quan ở đâu, như thế nào, mức độ ra sao thì xin QH dành thời gian cho thực hiện để Chính phủ có chỉ đạo tiếp tục thực hiện, báo cáo giải trình đầy đủ với QH ở các phiên họp sau.

Trả lời câu hỏi của ĐB Nguyễn Tiến Sinh (Hoà Bình) đề nghị Bộ làm rõ hơn những sai phạm liên quan đến các dự án đầu tư thua lỗ, kéo dài, gây thất thoát lãng phí, đặc biệt là trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước trong quản lý đầu tư tại doanh nghiệp (DN) và kiến nghị của Bộ Công Thương để không lặp lại tình trạng “con voi chui lọt lỗ kim” như trong thời gian qua trong công tác quản lý của Bộ Công Thương, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết 5 dự án này (dự án Gang thép Thái Nguyên, xơ sợi Đình Vũ, nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học bio-ethanol Dung Quất, nhà máy đạm Ninh Bình, nhà máy bột giấy Phương Nam), tất cả đều triển khai kéo dài so với thời hạn đã phê duyệt. Thậm chí như dự án Đạm Ninh Bình đến nay vẫn chưa quyết toán được đầu tư mặc dù đã đi vào vận hành.

Các dự án này rơi vào tình trạng biến động của thị trường thế giới. Ví dụ giá dầu có thời kỳ trên 100 USD/thùng, có lúc lên đến 147 USD/thùng nhưng sau đó tụt xuống và hiện giờ chỉ còn hơn 40 USD/thùng, ảnh hưởng trực tiếp đến tính khả thi của dự án. Dự án Đạm Ninh Bình sản xuất phân bón từ khí hóa than không cạnh tranh nổi với nhà máy đạm sản xuất từ khí, dự án Xơ sợi Đình Vũ cũng không cạnh tranh nổi với bên ngoài.

Nguyên nhân khác là do hạn chế về năng lực của chủ đầu tư, năng lực của cơ quan quản lý, năng lực đàm phán… Ví dụ về năng lực quản lý, theo quy định thì các tổng công ty 90-91 là ban lãnh đạo chịu trách nhiệm về chủ trương đầu tư, phê duyệt dự án.

Bộ trưởng cho rằng xem xét về trách nhiệm cần làm cẩn trọng, đánh giá đầy đủ theo khung pháp lý, đánh giá đúng trong từng giai đoạn cụ thể để xem xét trách nhiệm của các cấp quản lý nhà nước, của DN, chủ đầu tư, ban quản lý dự án, của tổ chức và cá nhân. Đồng thời làm rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan có sự vô tình hay cố ý. Trong đó không loại trừ có sự cố tình làm sai trong quản trị của DN, điều này sẽ được làm rõ trong thời gian tới. “Việc xử lý trách nhiệm (nếu có), đặc biệt là các vi phạm pháp luật, có sự cố tình làm sai chắc chắn sẽ xem xét kể cả trách nhiệm hình sự”- Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nói.

Chưa thoả mãn với câu trả lời của Bộ trưởng, ĐB Sinh yêu cầu Bộ trưởng phải trả lời làm rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước gây ra tình trạng thua lỗ DN, không thể khoán trắng cho DN rồi khi thua lỗ lại báo lên QH.

Bộ trưởng Công Thương cho biết do dự án kéo dài lâu, tính chất từng dự án phức tạp do đó đánh giá nguyên nhân, trách nhiệm từng khâu, bộ phận, đối chiếu với các khung pháp lý cần có thời gian. Việc này có sự chỉ đạo của Chính phủ, Thanh tra Chính phủ cũng như kiểm toán các cơ quan khác cùng tham gia.

“ĐB đưa quan điểm cho rằng rất lo lắng về câu chuyện này tiếp tục tiếp diễn. Nhưng từ sau năm 2012, nghị định 99 được ban hành, giao trách nhiệm theo từng lĩnh vực quản lý nhà nước. Chúng ta sẽ xem được rõ các trách nhiệm từ nay về sau của các bộ, ngành quản lý nhà nước, đặc biệt là các cơ quan chủ quản trong quản lý các DN và quản lý các dự án đầu tư qua các DN đó”- Bộ trưởng Trần Tuấn Anh khẳng định.