EVN nhất quyết thành lập công ty mua bán điện

Tập đoàn Điện lực VN (EVN) vừa có tờ trình Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập công ty cổ phần mua bán điện. Theo EVN, tập đoàn này đã tổ chức hội thảo và gửi đề án đến các chuyên gia ở nhiều lĩnh vực liên quan. EVN khẳng định, sau khi phân tích kỹ các loại hình công ty, hầu hết các ý kiến đại biểu tham dự đều ủng hộ phương án thành lập công ty cổ phần mua bán điện (chỉ có một ý kiến không đồng ý) (!?).

Người đứng đầu EVN “trấn an” dư luận

EVN cam kết rằng khi công ty cổ phần mua bán điện được thành lập, việc đàm phán mua điện do công ty này thực hiện, quá trình đàm phán sẽ tuân theo hướng dẫn của cơ quan quản lý Nhà nước.

Về điều này, Chủ tịch Hội đồng Quản trị EVN Đào Văn Hưng “trấn an” dư luận, 14 cổ đông của công ty đều là những tập đoàn kinh tế, doanh nghiệp Nhà nước lớn, có uy tín, tính trách nhiệm cao. Thành phần cổ đông cũng rất đa dạng, gồm đơn vị bán điện, đơn vị mua điện. Do vậy, sẽ không có chuyện mua thấp, bán cao gây tổn hại cho nhà đầu tư và người tiêu dùng. “Cũng sẽ không có chuyện vì vài tỉ đồng lợi nhuận mà các cổ đông bất chấp luật pháp, đi thông thầu, thông đồng như một số ý kiến suy diễn” – ông Hưng nói.

Theo EVN, để bảo đảm tính minh bạch, khi công ty cổ phần mua bán điện đàm phán giá mua điện với nhà máy điện thì cổ đông sở hữu nhà máy đó không được tham gia quyết định giá mua, khi đàm phán giá bán điện với công ty phân phối thì cổ đông từ công ty đó không được tham gia.

Không có mô hình nào tốt hơn mô hình EVN lựa chọn?

Có hay không việc làm kìm hãm thu hút các nhà đầu tư vào ngành điện? Tại tờ trình gửi Thủ tướng, EVN nhấn mạnh: “Lợi nhuận của công ty ở mức hợp lý, chịu sự kiểm soát của Nhà nước và phù hợp với lợi ích của người tiêu dùng. Dự kiến lợi nhuận ở mức 5%-10% vốn điều lệ, tương đương 50-100 tỉ đồng/năm (từ năm 1995 đến nay, EVN lãi 1.000-2.500 tỉ đồng/năm). Lãi của công ty cổ phần mua bán điện chỉ chiếm một phần nhỏ, ở mức hợp lý để công ty hoạt động ổn định và phát triển.

EVN cho hay hiện tại VN có 32 nhà máy và đến năm 2010 sẽ có trên 100 nhà máy phải chào giá bán; phải đàm phán mua điện. Trong quá trình mua bán điện của công ty sẽ chịu sự giám sát của Ban Kiểm soát gồm đại diện từ Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công nghiệp), Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính), Hội Bảo vệ người tiêu dùng VN. EVN lý giải, việc thành lập công ty, người dân sẽ dễ dàng kiểm soát được các thông tin về giá mua, giá bán do mức giá chào bán và giá mua sẽ được công khai trên website của công ty. Theo tờ trình này, Bộ Công nghiệp sẽ chỉ đạo tích cực để từ năm 2014 sẽ có thể thành lập nhiều công ty mua bán điện theo lộ trình hình thành thị trường điện cạnh tranh; sau này công ty sẽ trở thành một trong những công ty mua bán điện.

EVN lập luận, hiện nay trên thế giới có 120 quốc gia có thị trường điện lực, mô hình công ty mua bán điện cũng rất khác nhau. Qua nghiên cứu, EVN tự nhận thấy thành lập công ty cổ phần mua bán điện là phù hợp nhất. Ngày 30-5, Hội đồng Quản trị EVN đã bàn bạc cân nhắc kỹ và ra nghị quyết phiên họp thứ 8 năm 2007, thông qua đề án thành lập công ty cổ phần mua bán điện.

Không mang lại lợi ích cho người tiêu dùng và Nhà nước

Theo chuyên gia kinh tế cao cấp Phạm Chi Lan, từ trước đến nay EVN độc quyền trong lĩnh vực cung cấp điện. Nay lại “đẻ” ra một công ty con độc quyền cả mua lẫn bán điện, tất yếu sẽ nảy sinh nhiều vấn đề khi mà chỉ có duy nhất một đầu mối mua điện. Theo bà Lan, các chuyên gia và các cơ quan liên quan cần nghiên cứu thấu đáo việc này để chọn ra một loại hình phù hợp. Bà Lan cho hay rủi ro của đề án này là rất lớn. Bản thân loại hình công ty mua bán điện mà EVN muốn thành lập cũng không phổ biến trên thế giới. “Tôi cho rằng việc thành lập công ty mua bán điện không mang lại lợi ích cho người tiêu dùng và cả Nhà nước. Tôi sẽ có văn bản góp ý về vấn đề này” – bà Lan bức xúc.

Chuyên gia năng lượng cao cấp của WB, ông Richard Spencer, khẳng định: “Mô hình công ty mua bán điện duy nhất có rất nhiều quyền. Vì nó là duy nhất có quyền mua và bán nên phải có kế hoạch để chuyển đổi trong tương lai. WB khuyến cáo công ty này nên là người đại diện cho Nhà nước để làm trung gian giữa người mua và người bán điện. Tuy nhiên, mô hình mà EVN đề xuất là cổ phần có cổ đông là những nhà sản xuất điện. Muốn có lợi nhuận cao, doanh nghiệp này phải giảm chi phí ở đầu vào, tức là giảm giá mua điện hoặc phải tăng giá bán điện đầu ra cho người tiêu dùng. “EVN đề ra mức lãi suất là 5% cho công ty nhưng để tính được vì sao lại là 5% thì rất khó và chưa ai biết tính như thế nào” – ông Richard Spencer phản biện.

Giống như bà Phạm Chi Lan, ông Richard Spencer cũng cho rằng việc tiến hành thành lập công ty kiểu này sẽ không tạo ra động lực cho các công ty khác tham gia thị trường. “Thử hình dung nếu công ty mua giảm một đồng/KWh điện thì năm 2006 các nhà máy điện đã bị thiệt hại 53 tỉ đồng” – ông Richard Spencer nhấn mạnh.